Ders Notu PDF Belgesi 1

VII. Özel Dış Ticaret Rejimleri:Başlıca özel gümrük rejimleri, geçici kabul, serbest bölgeler, antrepo, transit taşımacılık ile sınır vekıyı ticaretinden oluşur.1. Geçici İthal ve Geçici İhraç:İlerde tekrar yurtdışına çıkartılmak üzere ülkeye giren mallara uygulanabilen bir rejim, geçici kabulveya geçici ithal rejimidir. Be rejim altında mallardan bir gümrük vergisi de alınmaz. Adı geçen rejimin tersiise geçici ihraç rejimidir. Burada da dışarıya ihraç olunan malların bir süre sonra tekrar ülkeye gerigetirilmesi söz konusudur.Geçici kabul rejiminin bir benzeri ise geri ödeme sistemidir. Burada tekrar yurtdışına çıkartılmakkaydıyla ithal olunan mallara, ülkeye girişleri sırasında normal gümrük tarifeleri uygulanır. Daha sonra buvergi ve resimler söz konusu malların ihracı sırasında geri ödenir.2. Serbest Bölgeler:Serbest bölgeler, ülkenin siyasal sınırları içinde bulunmakla birlikte gümrük hattının dışında sayılanve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir.Serbest bölgeler, yürütülen ekonomik faaliyetlerin ana niteliğine göre “serbest ticaret bölgeleri” veya“serbest üretim bölgeleri” biçiminde olabilirler. Birincisi daha çok ticaret amaçlıdır; buralarda stoklanan veyabekletilen mallar daha sonra alıcı ülkelere gönderilir.Serbest üretim bölgeleri ise genellikle hafif sanayi mallarının üretim veya montajının yapıldığıyerlerdir. Temel amaç vergi ve öteki kısıtlamalara konu olmadan bu bölgelerde üretimin çekiciliğini artırmakve ülke ihracatını geliştirmektir.Serbest bölgelerin bir diğer şekli de “serbest limanlar”dır. Buralarda da normal gümrük rejimleriuygulanmaz.Özet olarak belirtmek gerekirse, serbest bölgeler şu gibi amaçlar için kurulurlar: Ülkenin ihracatadönük üretim ve yatırımlarını artırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişlerini hızlandırmak, sanayicininihraç duyduğu bazı hammadde ve ara malları kolayca, istenen miktarda ve zaman kaybı olmadan sağlamak,yeni istihdam yaratmak, döviz girdilerini artırmak, dış finansman olanaklarından daha fazla yararlanmak vs.İlk serbest bölgeler ülkemizde Mersin ve Antalya serbest bölgeleridir.Dünyada ilk kez serbest bölge statüsünde borsa işlemleri yapacak olan İstanbul Menkul KıymetlerBorsası Uluslararası Menkul Kıymetler Serbest Bölgesi 1997 yılında faaliyete geçirilmiştir. Bunun kuruluşamacı, yerli ve yabancı menkullerin ihraç ve ikinci el işlemlerinin yapıldığı, kur ve vergi riski bulunmayan,böylece yabancı yatırımcıların katılımlarının özendirildiği bir piyasa oluşturmaktır.3. Antrepolar:Antrepolar, yabancı malların tarife ödenmeden gümrük makamlarının denetimi altında uzunca bir süremuhafaza edilmesine yarayan kapalı alanlardır. Doğrudan gümrük idareleri tarafından işletilirse, “gerçekantrepo”, özel kişiler tarafından işletilirse de “fiktif antrepo” adını alırlar. Antrepoda saklanmak üzere ülkeyegiren mallardan da bir gümrük vergisi alınmaz. Ancak söz konusu mallar daha sonra ev sahibi ülke tarafındanithal edilirse normal gümrük rejimi uygulanır.Serbest bölgeler deniz ticareti, antrepolar ise karayolu ticareti bakımından önem taşıyanuygulamalardır.4. Transit Taşımacılık:Transit taşıma, bir ülkeden diğerine gönderilen malların yol üzerinde üçüncü ülke sınırları arasındangeçmesidir. Günümüzde transit taşımacılıkta ana ilke geçiş serbestîsidir. Oysa geçmişte, transit taşınaneşyadan da gümrük vergisi alınırdı. Transit taşımacılığı düzenleyen çok yanlı anlaşmaların başında 1959tarihinde Cenevre’de imzalanan TIR sözleşmesi gelir. Buna göre, transit mallar hiçbir vergi, resim ve harçödenmeden üçüncü ülke sınırları arasından taşınırlar.Serbest bölgelerden gerçekleştirilen ihracat da bir tür transit ihracat sayılır. Bunun gibi, serbestbölgelerden veya antrepolardan içinde yer aldıkları ülkeye yapılan ithalat da transit ticaret kapsamınagirmektedir.46