Ders Notu PDF Belgesi 1

Tarifelere dayalı korumacılıktan ihracat kotalarına geçilmesi, dünya ticareti üzerinde ek bazımaliyetler doğurur. Önce bunlar dünya ticaretindeki belirsizliği artırır ve “saydamlığı” bozar. Ayrıca bukısıtlamalar tüm ihracatçı ülkelere karşı ayırım gözetmeyen biçimde uygulanmadıkları için, ülkeler arasırekabet eşitliğini ve dünya kaynak dağılımının etkinliğini de olumsuz etkiler.Gönüllü ihracat kotaları ihracatçı ülkedeki firmaların kartelleşme eğilimlerini de artırabilir. Çünkükotaların firmalar arasında dağılışından sonra endüstriye yeni girenlerin bu pazardan pay almaları oldukçagüçleşebilir. Bu da ihracatçı ülke piyasalarında da rekabet eşitliğinin bozulası demek olur.Uygulama açısından da gönüllü ihracat kısıtlamaları ithalat kotalarından daha az etkili olmuştur.Çünkü ihracatçı firmaların, hedef alınan dış piyasalara girme konusunda deneyebilecekleri çeşitli yollarvardır.Gönüllü ihracat kısıtlamalarına tabi geleneksel endüstrilerin başında tekstil gelir. ABD, ilk kez 1955yılında Japonya’nın tekstil ihracatını gönüllü ihracat kotaları ile sınırlandırmıştır. Daha sonra 1962 yılında buülke GATT’ın gözetimi altında pamuklu dokuma üzerinde, Uzun Vadeli Pamuklu Dokuma Anlaşmasını(LTA) imzaladı. LTA 1974 yılına kadar yürürlükte kaldı ve o tarihte yerine ülke ve mal grupları yönündendaha kapsamlı olan Çok-Elyaflı Anlaşması (MFA) yapıldı. ABD, AET, Kanada ve öteki sanayileşmişülkelerin Türkiye dahil az gelişmiş ülkeler için belirli aralıklarla belirlemiş oldukları “tekstil kotaları” vardır.Ancak 1994 tarihinde sonuçlanan GATT’ın Uruguay anlaşmasında MFA’nın on yıllık bir süre içindeaşamalı olarak kaldırılması kabul edilmiştir.Bu arada Türkiye’nin 1996 yılı başında yaptığı gümrük birliği anlaşması ile AB’nin Türkiye içinbelirlediği tekstil kotaları kaldırılmıştır. Ancak ABD ve diğer sanayileşmiş ülkelerin Türkiye için tekstilkotaları sürmektedir.MFA anlaşmasının kaldırılması dünya ticaretinde gönüllü ihracat kısıtlamalarının tümüyle sonbulması demek de değildir. Çünkü çelik, makine parçaları, televizyon, kaliteli çelik vs. gibi ürünlerkonusunda da ithalatçı ülkelerle ihracatçı ülkeler arasında imzalanan pek çok benzer anlaşma vardır.2. Sağlık, Güvenlik ve Çevre Standartları, idari Düzenlemeler, Kamu İhaleleri:Ülkedeki insan, bitki ve hayvan sağlığının korunması hükümetlerin başta gelen görevleridir. Fakat sözkonusu teknik standartlar veya idari düzenlemeler bazen gizli birer dış ticaret engeli gibi etki yapabilir; diğerbir değişle, yerli üreticileri dış rekabete karşı koruyan görünmez bir mekanizma oluşturulabilir.Bunun gibi, iç piyasada satışa sunulacak malların imalatında kullanılan girdilerin bileşimini gösterenetiketleme zorunlulukları, paketleme ve ambalajlama koşulları ve pazarlama biçimiyle ilgili ötekikısıtlamalarda ithal edilecek mallar açısından benzer sorunlar doğurur.Genel olarak “görünmez engeller” adı verilen bu uygulamalar pek çok ve çeşitlidir. Bazıları da geçerlibir nedene dayanmayabilir. Örneğin Japon hükümeti geçmişte aldığı bir kararla yabancı yapımı kayaklarınülkeye ithalini yasaklamış; gerekçe olarak da Japonya’da karın başka ülkelere yağan kardan farklı olduğunugöstermişti.Bunun gibi, 1960’larda ABD, şarbon hastalığı bulunduğu gerekçesiyle Arjantin’den sığır eti ithaliniyasaklamışken koyun eti ithalini de aynı yasağın kapsamına aldı. Oysa adı geçen ülkede bu hastalıkkoyunlarda hiç görülmüş değildi.Genellikle teknik standartların belirlenmesi ile birlikte, mal ve araçların bu standartlara uygunluğunutest etmek için gerekli analiz yöntemleri de gösterilir. Dolayısıyla bu amaçla görevli kuruluşlara (uluslararasıgözetim şirketleri) ihraç mallarının denetiminin yaptırılıp standartlara uygunluğu kanıtlayan belgeler almakgerekir. Bu da diğer yönüyle uluslararası ticarette bürokrasinin artması demektir.Yükleme öncesi muayeneler ve orijin kuralları da bir anlamda uluslararası mal ticaretinin akışınıengelleyici etkenlerdir.Yukarıda değinilen bu idari düzenlemelerden birisi de kamu ihaleleri ve kamu kuruluşlarının satınalma politikalarıyla ilgilidir. Hemen hemen her ülkede hükümet kuruluşlarının satın alımlarında yerli mal vehizmetlerin tercih edilmesi konusunda yasa ve yönetmelikler bulunmaktadır. Bunlar yerli mal kullanımınıemreden veya özendiren düzenlemelerdir. Sanayileşmiş ülkelerdeki bu yasaların geçmişi bir hayli eskiolmakla birlikte, 1970’lerden sonra bu uygulamaların daha da ağırlık kazandığı görülmektedir.Standartlar ya da genel olarak görünmez engeller, uluslararası ticarette saydamlığı bozmakta veişlemlerin yapılmasında önemli güçlükler doğurmaktadır. II. Dünya Savaşından sonra gümrük tarifeleri veithalat kotalarında görülen azalmaya karşın yakın geçmişte bu gibi görünmez engellerin sayı ve54