Ders Notu PDF Belgesi 1

kapsamlarında büyük artışlar olmuştur. Hatta bugün dünya ticaretini kısıtlayan asıl faktörler gümrük tarifelerideğil, bu gibi görünmez engellerdir.3. İhracat Sübvansiyonları:Devletin dış ticarete müdahalesinde amaç her zaman ithalatın kısıtlanması olmayıp bazen de ihracatınözendirilmesidir. Bunlar arasında örneğin ihracatçıya vergi iadesi, dolaysız prim ödemesi, ihracata dönüküretim yapan sanayicilere düşük faizli kredi ve ucuz girdi sağlanması, ihraç malını satın alacak yabancıithalatçılara uygun koşullu kredi verilmesi vs. yer alır.Bütün bu uygulamalarla, ihracatçıya ve ihracata dönük mal üreten sanayicilere ihracatın karşılığıolarak ulusal para cinsinden daha fazla ödeme yapılmış ya da malın birim üretim maliyeti düşürülmüş olur.Ekonomik analiz açısından ihracat sübvansiyonları döviz gelirleri üzerinde birbirine ters yönlü iki etkidoğururlar. Bunlar, ticaret hadleri etkisi ile döviz kazandırıcı etkidir. Eğer sübvansiyonlar, ihraç mallarınıyabancı para cinsinden ucuzlatıyorsa, dış ticaret hadleri ülke aleyhine değişir. Ancak, ihraç mallarının dıştalep esnekliğinin yeterince yüksek olması durumunda, ticaret hadlerindeki düşüşe karşın, ülkenin toplamdöviz gelirleri artar. Çünkü bu durumda, ihracat hacmi fiyatlardaki düşüşten daha yüksek orandagenişleyecektir.İhracat sübvansiyonları, ithalatçı ülke üzerindeki etkileri bakımından bir tür damping niteliğindedir. Obakımdan dünya kamuoyu sübvansiyonlu ihracata karşı çok duyarlıdır. Kotalar gibi sanayi ürünleriüzerindeki ihracat sübvansiyonları da GATT tarafından yasaklanmıştır.İthalatçı ülkeler, yabancı ihracatçılara ödenen sübvansiyonların ulusal ekonomilerinde doğuracağızararlı etkilerinden korunmak için bu tür malların ithalatından ek bir vergi alırlar.İhracatın özendirilmesi günümüzde gelişmiş, az gelişmiş olsunlar tüm ülkelerin yoğun olarak çabagösterdikleri bir konudur. Hemen tüm ülkeler Amerika’nın Eximbank’ına benzer kuruluşları aracılığıyla, dışsatım kolaylıkları sağlarlar. Az gelişmiş ülkeler ise kalkınmalarının ihracata bağlı olması dolayısıyla ihracatsübvansiyonlarını yaygın olarak kullanırlar. Bununla birlikte, uluslararası kamuoyunun tepkilerini çekmemekiçin bu tür uygulamalar açıktan değil, dolaylı veya üstü kapalı bir biçimde yapılmaktadır. O bakımdanuygulamada sübvansiyonların daha çok düşük faizli kredi gibi girdi sübvansiyonu biçiminde olduğugörülmektedir.4. İç Piyasaya Dönük endüstrilere Sübvansiyon:Yurtiçi endüstriler iç piyasaya dönük üretim yapan ve ithalatla rekabet durumundaki endüstrilerdir.Gümrük tarifleri, kotalar ve fark giderici vergilerden farklı olarak, sübvansiyonla korunan bir mal,yurtiçinde serbest dünya fiyatlarından satılır. Dolaysız sübvansiyonlar durumunda hükümet, yerli üreticiyeserbest dünya fiyatı ile bunun üzerinde kalan yurtiçi maliyet arasındaki fark ölçüsünde hazineden birödemede bulunur.İç piyasada mal düşük dünya fiyatları düzeyinden satıldığı için sübvansiyonlar tüketici refahınıazaltıcı etki yapmazlar. O bakımdan yukarıda gümrük tarifeleri ve kotalar durumunda açıkladığımızkorumacılığın tüketim maliyeti ortaya çıkmaz; dolayısıyla da sübvansiyonlar bu yönüyle, gümrük tarifeleri vekotalardan üstün tutulurlar.İç piyasa için üretim yapan endüstrilere verilen sübvansiyonların etkileri grafik 7-6 gibi bir şekilüzerinde gösterilebilir. Serbest ticaret koşulları altında malın fiyatı 500 TL ve yurtiçi üretimi 1,000 birimdir.İkinci durumda, hükümetin bu endüstriye koruma önlemleri, uygulayarak yerli üretimi 2,000 birime çıkartmakararı aldığını varsayalım. Bunu, örneğin fiyatları 600 TL’ye çıkartacak bir gümrük tarifesi, kota veya farkgiderici vergi uygulayarak gerçekleştirme olanağı vardır.Üretimi 1,000 birimden 2,000 birime yükseltmenin diğer bir yolu da fiyatları 500 TL düzeyindetutmak, ancak üreticiye birim başına (600–500 =) 100 TL sübvansiyon ödemektedir. Böylece üretici yüksekfiyattan üretip içerde düşük fiyattan satmakta, fakat aradaki fark ölçüsünde hükümet tarafından kendisineödeme yapılmaktadır.55