Ders Notu PDF Belgesi 1

geçici anlaşmalardır. Kartele giren firmalar bağımsızlıklarını kaybetmez. Bu özellikleri kartelleri tröstlerden(şirket birleşmeleri) ayırır.Karteller çeşitli şekillerde kurulur. Bunlardan birisi firmalar arası dolaysız anlaşmalardır. Bir kartelegirmeyi kabul eden firma, onun ortak fiyat ve üretim politikasını benimsemek zorundadır.Kartelleşmenin bir yolu da rakip firmaların patentlerini birbirine devretmeleridir. Bilindiği üzerepatent, bir yeniliği ilk kez bulana, yasalarla belirli süreler için sağlanmış olan tekel hakkıdır.Diğer bir yol da karşılıklı patent değiş tokuşudur.Karteller, fiyatı yükseltip kârı artırabilmek için üretimi suni olarak kısma yoluna giderler. bunun içinde kartele giren her firma için bir ihracat kotası belirlenir. Kartelin başarısı için her firmanın kendisi içinayrılan bu kota sınırlarının dışına çıkmaması gerekir. Bununla birlikte, firmalar yüksek kartel fiyatından fazlamal satarak kârlarını artırabilecekleri için her firma için gizlice de olsa kota sınırlarının ötesinde ihracatyapma eğilimi söz konusu olabilir. Dolayısıyla kartelin başarısı büyük ölçüde bu gibi kota ihlallerininönlenmesine bağlıdır.Temel bir malın üretici sayısı ne kadar az ve bu mala yakın ikame mallarının sayısı ne kadar sınırlıise, uluslararası kartellerin başarı şansı o kadar yüksektir.Yakın zamanlarda en önemli kartellerden birisi kuşkusuz ki Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütüdür(OPEC). Bunun yanında Uluslararası Hava Taşıma Birliği (IATA) da kartele örnek verilebilir.ÖZET:♦ Gümrük tarifelerinin dışındaki müdahale araçlarının tümü tarife dışı araçlar diye gruplandırılabilir.Günümüzde bunların tür ve sayılarında büyük artış olmuştur. Bunların bir bölümü geçmişte deuygulanan araçlar durumundadır; örneğin ithalat kotaları, yasaklamalar, kambiyo denetimi ve çokludöviz kurları gibi.♦ Bir bölümü ise özellikle 1970’lerin başlarında ortaya çıkan yeni korumacılık akımları çerçevesindeyaygınlaşmıştır. Gönüllü ihracat kotaları, anti-damping vergileri, telafi edici vergiler, ihracatsübvansiyonları vs. bunlar arasındadır.♦ Bu bölümde tarife dışı araçların belli başlıları incelenmiştir. Yukarıda değinilenlerden ayrı olarak içpiyasalar dönük endüstrilere sübvansiyon, fark giderici vergiler, yurtiçi katkı oranı zorunluluğu, kamukuruluşlarının satın alım politikaları, sağlık, güvenlik ve çevre standartları ile sınai ve fikri mülkiyethakları ele alınan konular arasındadır.♦ Günümüzde dünya ticaretini kısıtlayan asıl araçlar tarife dışı kısıtlamalar olduğu için dünya ticaretininserbestleştirilmesi için de daha çok bunların üzerinde durulması gerekir. Nitekim günümüzde DünyaTicaret Örgütünün çalışmalarının başında bu konu gelmektedir.Dünya Ticaretinin Serbestleştirilmesi ve Küresel TicaretKüreselleşme, özellikle 1980 sonları ve 1990 başlarından itibaren dünyada yaygın olarakkullanılmaya başlayan bir kavramdır.Ekonomik anlamda küreselleşmenin şu üç boyutu dikkat çekicidir: Ticari küreselleşme, maliküreselleşme ve üretimin küreselleşmesi. Ticari küreselleşme veya küresel ticaret, diğerlerinden daha eski birgelişmedir. Bu gelişme, 1947’de ticaretin evrensel boyutlarda serbestleştirilmesi çalışmaları ile başlatılmıştır.Bugün GATT’ın yerine Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) geçmiş bulunmaktadır.Küresel ticaretin gelişmesinde, GATT çerçevesindeki uluslar arası düzenlemelerle iletişim vehaberleşme başta olmak üzere teknolojik gelişmelerin önemli etkileri vardır.Fakat küreselleşmenin yaygınlaşmasında siyasal gelişmelerin etkisi de göz ardı edilmemelidir.Mali küreselleşme, ülkelerin kısa ve uzun vadeli sermaye akımlarıyla ilgili olarak uygulamaktaoldukları engel ve kısıtlamaları kaldırıp yurtiçi piyasalarını dünya piyasaları ile bütünleşmelerinin birsonucudur. Bu gelişmeler dolayısıyla sermayenin uluslararası alanda dolaşımında büyük artışlar olmuş vedünya tek bir mali piyasa durumuna dönüşmektedir. Mali küreselleşme olayı 1980 sonrası döneme aittir. Veküreselleşme kavramı da özellikle mali liberalleşme ile birlikte yaygınlık kanmıştır.Ekonomik küreselleşmenin üçüncü boyutu üretimin küreselleşmesidir ki, bu da sınır ötesi üretiminyaygınlaşmasını ifade eder.60