Ders Notu PDF Belgesi 1

FiyatSDP 3KotaP 2 M Ncd a Kıtlık Rantı bP 1SD0 E F K L Miktar— Grafik 7–1: İthalat Kotalarının Etkileri -Kotalarda c alanı gümrük vergileri gibi, bütçe gelirlerini göstermez. Kotalar, yabancı malın arzınıkısıtlayarak o malın ithalatçı ülkedeki fiyatını, talep esnekliğine göre ithalat fiyatının (serbest dünyafiyatı+taşıma giderleri+gümrük vergisi) üzerinde aşırı biçimde yükseltilebilir. İthal mallarının kıtlığındanortaya çıkan bu kota kârlarına “kıtlık rantı” adı verilir.Eğer kota yerine onunla eşdeğerde bir gümrük tarifesi konulmuş olsaydı, kıtlık rantı vergi gelirişeklinde hazineye giderdi. Fakat çoğunlukla ithalatçılar kotaya tabi malları düşük dünya fiyatından alıpiçerdeki yüksek fiyatlardan satarak kıtlık rantını ceplerine indirirler (normal gümrük vergisi ödenmişolmasına karşın).Diğer bir yol da hükümetin “açık artırma” ile lisansları en yüksek fiyat öneren ithalatçılara satmasıdır.Bu durumda kıtlık rantı gümrük vergilerinde olduğu gibi devlet hazinesine gider. Fakat gerek uygulamaylailgili sorunlar, gerek ithalatçıların politik baskıları, hükümetlerin bu yönteme başvurmalarınıgüçleştirmektedir.Uygulamada en yaygın olan durum, kota kârlarından ithalatçıların yararlanmalarıdır. Bunun tersi biruygulama Türkiye’nin geçmişte Sosyalist ülkelerle kliring esasına göre yürüttüğü ticarette görülmüştür.b. Gümrük Tarifeleri ile İthalat Kotalarının Karşılaştırılması:Kotaların ve genel olarak miktar kısıtlamalarının, dış ticaret akımları üzerindeki etkileri fiyatmekanizmasının işleyişiyle ortaya çıkmaz. Bu uygulamalarla fiyat mekanizmasının yerine hükümetlerinkararları geçmiş olmaktadır. Bu da yanlış bir idari karar alınması durumunda ortaya çıkacak toplumsalmaliyetin o denli yüksek olması sonucunu doğurur.Kotalar tarifelere göre çok daha katı uygulamalardır. Kotaya tabi mala karşı yüksek bir yurtiçi talepbulunsa da bu malın ithalatını izin verilen sınırın ötesinde artırma olanağı yoktur (gümrük tarife kotalarıhariç). Oysa gümrük tarifeleri durumunda, yüksek fiyatlardan da olsa ilgili yabancı mal talep edildiği sürecebu malın dışarıdan yapılacak ithalatla karşılanma olanağı vardır.Kotaya tabi bir malın talebi resmi ithalat kanallarından karşılanamayınca bu talebin yasal olmayanyollardan karşılanması için kapı açılmış olur. Bu da yabancı mal kaçakçılığı ve karaborsacılığınözendirilmesi demektir.Aslında tarifelerin iç fiyatları, dış fiyatlara göre aşırı derecede yükselttiği durumlarda (tarifeoranlarının yüksek olması) gümrük tarifeleri de mal kaçakçılığı yönünde bir özendiri doğurmuş olur. Ama iç49