Ders Notu PDF Belgesi 1

Tarife Dışı Ticaret Politikası Araçları:Tarife dışı araçların çoğu ithalatın kısıtlanmasına yöneliktir. Fakat bir kısmı da ihracatın özendirilmesive hatta caydırılması amacıyla konulmuş olabilir. O halde, genel bir tanımlama ile tarife dışı araçlar kavramı,gümrük tarifelerinden ayrı olarak, uluslararası mal ve hizmet akımlarının normal gelişme seyrini etkileyenher türlü politika ve uygulamaları ifade etmektedir.Zamanla özellikle GATT çerçevesinde yürütülen görüşmeler sonucunda gümrük tarifeleri azar azarindirilirken dış ticareti kısıtlamaya yönelik tarife dışı araçların yaygınlaştırılması, dünya ticaretindesaydamlığın kaybolmasına yol açmıştır.Tarife dışı araçların bir bölümü özellikle 1973’lerden sonra sanayileşmiş ülkelerde yaygınlaşan yenikoruyuculuk akımları çerçevesinde yoğun olarak uygulanmıştır. Görünmez engellerin ve sübvansiyonlarınkaldırılması ilk kez GATT’ın Uruguay görüşmelerinde tartışılmış ve bu konuda sınırlı da olsa bazı kararlaralınmıştır.I. Miktar Kısıtlamaları:Bunlar gümrük tarifelerinden farklı olarak ithalat hacmini dolaysız biçimde sınırlandırmaya yönelikuygulamalardır. Miktar kısıtlamaları arasında ithalat kotaları ve ithalat yasakları önemli bir yer tutmaktadır.1. İthalat Kotaları:Hükümetlerin ithal edilecek mal hacmi üzerine fiziki miktar veya değer olarak koyduğusınırlandırmalara “kota” adı verilir. Kotalar, belirli sürelere göre düzenlenirler.İthalat kotaları yurtiçi sanayi ve tarım kesimini korumak ya da ödemeler bilânçosu açıklarını önlemekgibi nedenlerle kullanılırlar. Sanayileşmiş ülkelerde daha çok tarım kesimini korumak için kullanılmıştır.Fakat kotaları asıl uygulayan az gelişmiş ülkeler olmuştur. Bu ülkeler özellikle ithalatı ikame edicisanayileşme politikalarının bir aracı olarak kotaları yaygın biçimde uygulamışlardır.Kotaların türüne bakıldığında, bazılarında ilgili hükümet kuruluşu mal hacmini belirlemekle yetinir,ayrıca ithalatın hangi ülkeden ve kimler tarafından yapılacağına müdahalede bulunmaz. Bunlara “globalkota” adı verilir. Global kotalar önemli uygulama güçlükleri doğurabilirler. Şöyle ki, denetim sağlamak içinçeşitli sınır kapılarından ülkeye her an ne miktar mal girdiğini sürekli izlemek ve kota dolunca da ithalatıdurdurmak gerekir. Siparişin verilmesiyle malın ülkeye gelmesi arasında bir zaman geçmesi sorunu daha dagüçleştirir. Sonra, kotalar acele edenin elinde kaldığından ilan edildikten kısa bir süre sonra kota tükenebilirve dolayısıyla süre sonlarına doğru mal ithal etme olanağı kalmaz.Bu sakıncaları önlemek için kotalar özel ithalatçılar arasında belirli kıstaslara göre dağıtılabilir. Bu tipkotalara “tahsisli ithal kotası” denir. Tahsisli kotaların uygulanışını kolaylaştırmak için lisans sisteminebaşvurulur. Bu sistemde lisans, kotaya tabi mallardan belirli miktar ithal edebilmek için ithalatçıya verilenözel bir izin belgesidir, bu belgeler genellikle gerekli döviz izniyle birlikte verilir.Diğer bir kota türü de “gümrük tarife kotaları”dır. Bunlar kotaların yumuşatılmış bir şeklidir. Buradaikili tarife sistemi uygulanır. Şöyle ki, belirli bir ithalat miktarına kadar mallar normal gümrük vergisiödenerek ithal olunur, bu miktar dolunca da tarifeler yükseltilir. Genellikle normal vergiye tabi olan kotalar,toplumun zorunlu ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir. Bu sınırdan sonra ithalat kapısı ancak örneğin lükstüketim için yüksek fiyat ödemeye razı olanlara açık tutulur.a. İthal Kotalarının Ekonomik Etkileri:Kotaların ilk etkisi, ithal mallarının yurtiçinde arzını kısarak fiyatlarını yükseltmektir. Fiyat artışlarıise diğer yandan gümrük tarifelerine benzer etkiler doğurur.Şimdi hükümet yetkililerinin aşağıda grafiği verilen mal üzerine MN miktarında bir kota koyduklarınıkabul edelim.ithalatın daraltılması (EL den FK ye) fiyatların P 2 ye yükselmesine neden olacaktır. Dolayısıylakonulmuş bulunan MN miktar kota, değer olarak P 1 P 2 oranında bir gümrük vergisinin karşılığı olmaktadır. Obakımdan bu miktar kotanın yol açtığı üretim, tüketim ve gelir dağılımı etkileri P 1 P 2 miktarındaki bir gümrükvergisinin doğuracağı etkilerin bir benzeri olacaktır. Şöyle ki, yurtiçi üretim OE den OF ye yükselir (üretimetkisi). Tüketim ise OL den OK ye düşer (tüketim etkisi), (a) üçgen alanı toplumun üretim kaybını, (b) üçgenide toplumun tüketim kayıplarını ifade eder. Gelir dağılımı etkisi ise (d) yamuk alanıyla gösterilmiştir.48