Fjölskyldubætur á Íslandi Fjárstuðningur vegna framfærslu barna ...

Þannig er fjárstuðningur handa flestum börnum yfir 40 þús. kr. á mánuði. Þrátt
fyrir tekjutengingu tryggir hið opinbera nær flestum einstæðum foreldrum
a.m.k. 40 þús. kr. á mánuði fyrir hvert barn. Að stórum hluta er það vegna
meðlagsins, sem er 22 þús. kr. á mánuði.
4.1.3 Fjárstuðningur hjóna og sambúðarfólks
Í þessum hluta er fjárstuðningur vegna framfærslu barna hjá hjónum og
sambúðarfólki með mjög hliðstæðum hætti og gert var fyrir einstæða foreldra í
kafla 4.1.2. Fjárstuðningur hjóna og sambúðarfólks felst einvörðungu í
barnabótum og viðbót húsaleigubóta vegna barna. Umfjöllunin verður þar af
leiðandi nokkuð einfaldari en hjá einstæðum foreldrum. Þar sem
húsaleigubætur eru fullskertar þegar sameiginlegar tekjur fara upp fyrir 500
þús. kr., það eru því aðallega hjón með lægri tekjur, eða einungis eina
fyrirvinnu sem fá húsaleigubætur. Samsetningu fjárstuðnings verður því
einungis veitt athygli fyrir foreldra með lágar tekjur.
Mynd 4.7 sýnir fjárstuðning hjóna og sambúðarfólks með eina fyrirvinnu
sem hefur tekjur í neðri fjórðungsmörkum. Fjárstuðningurinn er greindur eftir
húsnæðisstöðu og fjölda barna. Þar má sjá að fjárstuðningurinn er þó nokkuð
hærri hjá foreldrum í leiguhúsnæði, sem er tilkomið vegna viðbótar
húsaleigubóta. Einnig er mynstur fjárstuðningsins breytilegt eftir barnafjölda.
Hjá hjónum í eigin húsnæði með lágar tekjur er fjárstuðningur ámóta hár fyrir
öll börnin, lítilsháttar hækkun er á fjárstuðningi eftir því sem börnum fjölgar.
Hjá hjónum í leiguhúsnæði er fjárstuðningurinn aftur á móti hæstur fyrir fyrsta
barnið og lækkar stuðningurinn á hvert eftir því sem börnunum fjölgar.
Fjárstuðningur hjóna með lágar tekjur í leiguhúsnæði virðist gera ráð fyrir
talsverðri stærðarhagkvæmni á meðan að fjárstuðningur hjóna í eigin
húsnæði virðist ekki gera ráð fyrir neinni stærðarhagkvæmni heldur lítilsháttar
stærðaróhagkvæmni. Svipað mynstur mátti þó einnig sjá í fjárstuðningi til
einstæðra foreldra, hjá hjónum er það þó mun meira afgerandi.
Á Íslandi er algengast að tvær fyrirvinnur séu á heimilum þar sem hjón
eru á vinnualdri. Því er raunhæfara að skoða fjárstuðning hjóna með tvær
fyrirvinnur. Einnig er mun algengara að hjón búi í eigin húsnæði en í
leiguhúsnæði.
Mynd 4.8 sýnir opinberan fjárstuðning hjóna og sambúðarfólks vegna
framfærslu barna þar sem tvær fyrirvinnur eru á heimilinu. Annars vegar þar
sem bæði hjónin eru með miðgildistekjur og hins vegar þar sem bæði eru með
tekjur í efra fjórðungsmarki. Á myndinni má glögglega sjá að fjárstuðningurinn
er fremur lágur fyrir börn 7 ára og eldri. Fjárstuðningur greiðist fyrst og fremst í
formi viðbóta til barna undir 7 ára sem er ótekjutengd.
Það sem vekur athygli á mynd 4.8 er að fjárstuðningur er talsvert hærri
fyrir fjórða barnið en fyrir fyrsta til þriðja barns. Þar sem að skerðingarhlutfall
eykst eftir barnafjölda klárast barnabæturnar við mjög svipuð tekjumörk fyrir
fyrstu þrjú börnin. Skerðingarhlutfallið fyrir fleiri en þrjú börn er það sama og
fyrir þrjú börn, þess vegna falla bæturnar niður við mun hærri mörk hjá
foreldrum með fjögur börn. Af þeirri ástæðu eru barnabætur mun hærri fyrir
fjórða barnið (sjá kafla 3.2.1).
Á mynd 4.8 er um að ræða nokkuð vel stæða fjölskyldu og sé haft í huga
að mjög fáar fjölskyldur eru með fleiri en þrjú börn (sjá töflu 4.3) má fullyrða að
hjón með tvær fyrirvinnur með meðal eða háar tekjur fá almennt mjög lágan,
40