Fjölskyldubætur á Íslandi Fjárstuðningur vegna framfærslu barna ...

1 Inngangur
Markmið þessarar skýrslu er að gera grein fyrir eðli opinbers fjárstuðnings
vegna framfærslu barna á Íslandi eins og honum er háttað nú um mundir.
Spurt er hvernig beinum opinberum stuðningi við framfærslu barna er háttað.
Hversu mikill stuðningurinn er og hvers eðlis hann er. Einnig er Ísland borið
saman við önnur vestræn ríki. Framlag skýrslunnar er að setja fram
heildstæða greiningu á opinberum fjárstuðningi við barnafjölskyldur. Bæði er
um lýsingu á einstökum bótaflokkum að ræða og útreikningum á heildarkerfi
fjölskyldubóta innan íslenska velferðarkerfisins, ásamt því að kanna stöðu
Íslands í alþjóðlegum samanburði.
Rannsóknir á þessu sviði eru fremur fátíðar. Það má þó nefna verk
Stefáns Ólafssonar (1999), Guðnýjar Bjarkar Eydal (2005) og Guðnýjar
Bjarkar Eydal og Stefáns Ólafssonar (2008). Alþjóðlegar rannsóknir hafa
einnig fjallað um málið (Bradshaw, 2006; Bradshaw og Mayhew, 2006;
NOSOSCO, 2007). Það eru hins vegar ekki til heildstæð verk né gagnagrunna
um heildarkerfið fjárstuðnings vegna framfærslu barna frá hinu opinbera, líkt
og Guðný Björk Eydal og Stefán Ólafsson (2008) benda á.
Skýrslan er skipulögð sem hér segir. Í næsta kafla er fjallað um eðli og
markmið fjárstuðnings vegna barna. Í þriðja kafla er fjallað um bótaflokka sem
miða að því að styðja framfærslu barna og virkni þeirra. Í fjórða kafla eru tekin
ítarleg dæmi af fjárstuðningi vegna framfærslu barna. Dæmin verða annars
vegar fyrir foreldra á vinnumarkaðnum og hins vegar fyrir foreldra utan
vinnumarkaðarins. Í fimmta kafla er alþjóðlegur samanburður á fjárstuðningi
vegna framfærslu barna. Í síðasta kaflanum eru niðurstöður skýrslunnar
dregnar saman.
Skýrsla þessi er unnin við Þjóðmálastofnun Háskóla Íslands. Verkið á
rætur sínar að rekja til lokaritgerðar í grunnámi við hagfræðideild HÍ sem Gylfi
Zoëga leiðbeindi. Guðnýju Björk Eydal, prófessor við félagsráðgjafadeild, og
Stefáni Ólafssyni, prófessor við félags- og mannvísindadeild, eru þökkuð fyrir
mikla aðstoð við gerð skýrslunnar og jafnframt við yfirlestur skýrslunnar.
Álitamál og gallar sem kunna að leynast í verkinu eru á ábyrgð höfundar.
1