Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
FILOZOFICZNA TEORIA CZI,OWIEKA<br />
707<br />
w porzqdku i'stoty dalekie Sq jeszcze od tego samego pluralizmu,<br />
rozpatrywanego jako w,ielose j'st-ot is,tniejqcych w,raz z jej konsekwencjami<br />
odnosnie Boga i byt6w 'stworzonych.<br />
a<br />
Pla'tonskiej i neoplaibonsko-manichejskiej koncepcji czloiwieka<br />
przeciv.Tistawia siEl zwykle - .i slusznie - anbropologiEl filozoficznq,<br />
zainiC'jowa,nq przez Arys.totelesa, a rozwiniEltq w arryst,oteHzmie.<br />
Obie te an;t.ropologie glElboko 'siEl r6il1ciq, ade za malo zdajemy s'obie<br />
sprawEl z tego, ie pierw,sza jest owocem monizmu (co s.taralismy<br />
siEl choe pobieinie pokazae), druga zas wywodzi siEl z pluralizmn<br />
ontycznego i opiera siEl na korekturze platonizmu, przeprowadzonej<br />
z pozycji realimnu. W ujElciu A1rystotelesowym czlowiek jest z calq<br />
st.anoW'czos.ciq i precyzjq rozwaiany jako odrElbny i samoistny byt,<br />
a przede wszystkim, zgodnie z fundamental,nym VV' metafizyce Arystotelesa<br />
wzr6inie'niem moinoscii aktu, jest zwartCj jednoSciq Ii monoli·tem<br />
jako jeden byt najscislej zespo,lony z materii-moznosci<br />
i z formy-aktu. Element wiElc umyslowy, duchowy w czlo'wieku nie<br />
jest tu' pojmowany jako uwiElziona w okowach ma.terii cZqs'tka<br />
B6stwa, lecz jako forma ,Iudzkiego ciala.<br />
Mimo to wszystko jednak problem tajemniczego, boskiego i duchowego<br />
ludzkiego umyslu ('IOi):;) poz.ostaje w calej antropologii<br />
filozofcicznej A,ryst,o,telesa tematem ,centralnym i na:jlsilniej podsycajqcym<br />
domyslnose nas,t~pc6w i komentator6w. Gdy 6w niema'lerialny<br />
i sam w sobie niezaleiny od ciata umysl, czy,li r,ozumna dusza<br />
ludzka, uralCi przez smiere swe zespolenie z oialem-materiq, stanowiqcym<br />
czynnik jednostkujqcy, to na g.runcie czystego aTystotelizmu<br />
(chyba dose wiemie, W gl6wnych przynajmniej zarrysach, wylozoneg'o<br />
i zinterpret'owanego przez Awerroesa) zillka wystarczajqca<br />
poastawa, dzie,ki kt6re] mogla.by siEl utrzymac jednostkmva samois,tnosc<br />
i niesmielltelnosc oddzielonej od dala duszy lud2)kiej. LudzkJemu<br />
umyslowi, duszy foOzumnej grozi wi~c w perspektywie arystotelesowskiej<br />
wizji IIzeczywi'Stosci pozplynie,cie siEl w bez,osobowym<br />
swiecie ducha; zami:ast jednostkowej niesmiertelnosci kaidej poszczegolnej<br />
ludzkiej duszy roztacza artystotelizm tak rOZLllniany,<br />
'widnokirElgi cZElsbo dzis nawe,t wyzna.wanej nie,smiertelnosci ,og61nej<br />
i bezimiennej, niesmiert81nosci ducha ludzkiego i mysli ludzkiej,<br />
ludzkosci, a nie czl'owieka..<br />
Sam wiEle Arystole1es, a wraz z nim i wiemi jego naste,pcy, kt6- _<br />
rzy chcieli go ,tylko zrozumiec i wyjas,nic, a nie lIozwinqc i uzupelnit,<br />
stan~li rwlalsnie w polowie drogi prawdziwego realizmu i pluralizmu<br />
filozofi,czneg'o. Nie znalazl Arys'lotedes tego, czegosam mori:e
Change language