Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ZDARZIENIA - KSI1\ZKI - LUDZIE<br />
785<br />
ponuje on oceniae poczynania ludzkie pod kqtem widzenia: "Czy takowe<br />
sluzyly sprawie jedno:§ci :§wiata, czy tez powstaniu tej jedno:§c.i szkodzily".<br />
Dla autora Civ ilisation on TriaL jednose polityczna i kulturalna<br />
swiata jest lekarstwem na wszystkie niemal dolegliwosci.<br />
Pozwolimy sobie przypomniee, ze innego zdania byl wybitny nasz<br />
rodak, Wojciech Dzieduszycki, kt6remu Wickham Steed w pami~tnika c h<br />
swoich wydal swiadectwo, ze "byl naj:§wiatlejszym umys!em swojej<br />
epoki". W dziele pt. Dokqd nam i ~ c w'Ypada 3 wyraza poglqd: "Gdzie<br />
nie rna tare mi ~ d z y panstwami, tam r ychlo nastqpie musi zbiurokraty <br />
:wwanie, a. wraz z tym skostnienie cywilizacji, kt6re zawsze prGw adzi<br />
do rozkladu i upadku(...). Gdyby tarcia mi~dzypanstwowe ustaly wsk u<br />
tek poddania s i~ panstw jednolitej swiatowej dyspozycji, upadiaby<br />
jedna z pot~ z n y ch barier chron;qcych przed zbiurokratyzowaniem zycia".<br />
Choe postanowilismy nie zabierae glosu w tak zywo przejmu 'qce j<br />
nas dyskusji historycznej, nie mozemy oprzee si~ pokusie zilustrowania<br />
je j na przykla dzie zaginionej cywilizacji peruwianskiej, kt6ra stosunkowo<br />
niedawno doczekala s i~ naukowego opracowania. H istoria totalistycznego<br />
pailstwa Ink6w potwierdza w spos6b jaskrawy przewidywa nia<br />
W. Dzieduszyckiego.<br />
Warto przyjrzec si~ temu fenomenowi. Jak dzis wiadomo, panstwo<br />
Ink6w bylo jedynym wielkim tworem politycznym na poludniowoamerykanskim<br />
odludnym kontynencie, gdzie w trudnej do okreslenia<br />
chronologicznie przeszlosci wal~saly si ~ po lasach 'nieliczne tylko szczepy<br />
dzikich Indian. Mozna pow iedziec, ze w tych warunkach, Inkowie tworZqc<br />
wielkie osmiomilionowe panstwo urzeczywistnili jak gdyby politycznq<br />
jednose ich swia ta, jezeli zwaiye,ie lqd ten stanowil oIbrzymie<br />
Vacu.u m.<br />
Jakie byly tego wyniki?<br />
Po kilkuset latach istnienia owego panstwa Iogika rzeczy doprowadzila<br />
do calkowitej jego etatyzacji, do skostnienia i zbiurokratyzow a n ia<br />
tak zupelnego, ze wsp61czesne nam totalizmy wydajq si~ bye led wie<br />
pi erws ~ymi , nieudolnymi na te j drodze krokami. Znamienne jest, :i'e<br />
pot ~ zne to pa nstwo, kt6rego byt na wieki wydawal s i~ zapewniony,<br />
run~lo przy pierwszym z e tkni~ciu z obcq cywilizacjq, kt6rq w tym wypadku<br />
r epr ezentowalo ledwie k ilkudziesiE;ciu awanturnik6w Piz a rra ~.<br />
3 Ozie!o to, W k t6rym \V. Dzied llszyck i z zadziw'':lj qCq , jak pokazaly fakty,<br />
prz
Change language