Fronda21-22

niczenie potęgi państwa. Taka byia jego nagroda w tym nowym kontrakcie.Teraz misja Kościoła dyktowana była przez potrzeby państwa, a władze kościelnepodporządkowane cesarzowi. Oczywiście, były czasy, gdy to cesarzepodporządkowywali się klerowi. I były także takie okresy, kiedy Kościół byłznacznie potężniejszą instytucją niż państwo. Lecz co praktycznie było jegomisją nawet w tych epokach? Raczej sankcjonowanie mocy i władzy niżświadczenie o Królestwie Bożym.„Wolność Kościoła" nie była już definiowana przez Kościół. Była terazokreślana przez państwo, nie była już więc właściwie wolnością. A stało siętak dlatego, że „wolność religijna", jak każda inna wartość polityczna, determinowanajest przez kontekst, z którego się wyłania. W tym przypadku wolnośćreligijna wprowadzona była w celu zjednania chrześcijan dla celów cesarza.I świadectwo Kościoła o przemocy ziemskich potęg niemal całkowicieznikło. Religia była teraz „wolna", lecz tylko jako zdefiniowana przez władzęi na warunkach, które władza jej wyznaczała. Ceną owej wolności było to, żechrześcijaństwo stało się narzędziem Imperium, by mogło ono osiągnąćswoje cele. Krytyczny dystans konieczny dla Kościoła, aby pozostał on na pozycjisędziego Imperium - upadł. Konstantyn postępował jak chciał, uspokojonyświadomością, że wywrotowe świadectwo chrześcijaństwa zostało „utolerowane".2.Wolność religijna nie istniejeWarto porównać cytowane wyżej słowa Konstantyna z następującymi: „Pośródwszystkich skłonności i zwyczajów, które prowadzą do politycznego dobrobytu,religia i moralność są niezbędnymi podporami (...) Rozum i doświadczeniepodpowiadają nam, że nie można oczekiwać, by moralnośćnarodu mogła przetrwać bez religijnych zasad. Jest elementarną prawdą, żecnota lub moralność są koniecznymi źródłami ładu demokratycznego. Regułata obowiązuje z większą bądź mniejszą siłą w odniesieniu do każdego rodzajuwolnej władzy." Oto inny przykład przywódcy politycznego, który uznałi ogłosił religię narzędziem rządu. Nie prawdziwość tej czy innej religii, ale jejużyteczność - oto powód, dla którego chcemy, aby była ona „wolna". I oczywiście,owa użyteczność służyć ma celom i potrzebom władzy. Wniosek jestjasny: religia, która nie przedkłada dobra państwa - włączając w to równieżZIMA-2000 229