Fronda21-22

Jeśli Pan Olszański przez „wschodniogermański"rozumie „gocki" (bo jakiż inny:język Burgundów? Bastarnów? Herulów?Z języka wandalskiego również zgoła nicnie zostało), to języka Gotów w jego najwcześniejszejformie (na krótko po ichprzybyciu ze Skandynawii w pocz. I w.po Chr.) nie sposób określić mianem nawetpranordyjskiego. Pozostajemy zatemw sferze radosnych spekulacji. Zestawienieimienia Odyna z łac. odium należy,w moim odczuciu, traktować jako swegorodzaju etymologię literacką, objętąw gruncie rzeczy pewną licentia poetka,trafne skojarzenie niepozbawione wartościpoznawczych w kontekście całej wypowiedzi.Wydaje się, że autorzy polemikzapomnieli jaki był zasadniczy temat tekstu,do którego się odnoszą. Skoro jednakpolemiści wytoczyli naukowe armaty, wypadapodjąć rękawicę. (...)Jeden z zarzutów, o dziwo pojawiającysię w obu polemicznych listach, wzbudziłmoje szczególne zdziwienie: ich autorzyodrzucają zdecydowanie możliwość łączeniaOdyna z „orszakiem posępnychistot ze świata podziemnego". Natychmiastrzuciłem się szukać notatek z dawnychlektur, bo jako żywo sprawa taprzedstawiała się w mojej pamięci zgołaodmiennie (a zgodnie z tym jak ją opisała,z oczywistych względów skrótowo,Pani Szostakiewicz). Oto wynik tych poszukiwań:Odyn był ponurym, groźnymi posępnym bogiem śmierci, magii, tajemnejwiedzy, szatańskiej gnozy, wysługującymsię całą czeredą równie ponurych,typowo chtonicznych postaci (ponętnewalkirie jako partnerki wielkichbohaterów to późny wynalazek, a pamięć0 nich - jak pisze A. Kempiński w swoimSłowniku mitologii ludów indoeuropejskich -„jako o krwiożerczych demonach śmierciwojowników pozostała"). Odyn „znałi stosował magię zwaną seidr: dzięki niejmógł przewidywać przyszłość i powodowaćśmierć, nieszczęście czy chorobę"(M. Eliade, Szamanizm i archaiczne technikiekstazy), by posiąść magiczną wiedzę,związaną z poetyckim szałem i pismem(goc. runa 'tajemnica', snord. run 't.s.,pismo')gotów był wydłubać sobie oko(por. goc. dwałs 'szalony' i sirl. dałl 'ślepy'),powiesić się czy przebić włócznią.Przyznać trzeba, że ten typ bóstwa niebył swoiście germański, lecz ogólnoindoeuropejski,znany różnym ludom: od Grekówi Rzymian (para Dionizos-Apollo,Hermes/Merkury), poprzez Celtów(Dagda i jego synowskie epifanie), poBałtów i Słowian (z ich Welinasem/Welsemi Welesem). A jednak to właśnieNiemcy wytworzyli tę specyficzną (anty-?) intelektualną atmosferę, która pozwoliłana otwarcie otchłani podświadomościi uwolnienie starych demonów. Kult wojnyi agresji wśród plemion germańskichzłożonych w „większości z rolników" (jakzauważa jeden z polemistów) był powszechnieznany, wystarczy sięgnąć po448FRONDA 21/22