Fronda21-22

iny w Kijowie przechowywana jest jego korespondencja z lat wojny z francuskimpolitykiem i masonem trzydziestego trzeciego stopnia wtajemniczenia, J. Pelisierem.W listach tych Petlura zapewniaFrancuza, że „zadanie budowy RepublikiUkraińskiej" dokonuje się rękoma „naszychbraci" (np. ministrem rolnictwa URL bylwspomniany Stanisław Stempowski, zaś głównymdoradcą szefa dyplomacji Artem Galip) iprosi francuskich masonów o polityczne i moralnepopieranie ukraińskich dążeń na Zachodzie.Ówczesny przedstawiciel URL w Londynie ArnoldMargolin napisze później, że to właśnie dziękiwsparciu masonerii dopuszczono delegację ukraińskądo udziału w konferencji pokojowej w Wersalu. Pomocta nie była jednak bezinteresowna - w zamian Pelisierdomagał się zmian personalnych, np. zażądał usunięciaze stanowiska przewodniczącego delegacji URL w Paryżu,hrabiego Tyszkiewicza jako „zwolennika Watykanu".Próba wywarcia nacisku na sąd przez zwolenników Petlurykanałami wolnomularskimi zakończyła się jednak niepowodzeniem.Monopol na cierpienieW swoim ostatnim słowie podczas procesu Szwarcbard powiedział: „Stajęprzed wami bardziej jako oskarżyciel niż oskarżony. Tak! Oskarżam naszwiek, cały świat cywilizowany, który pozwolił na tę zbrodnię. Nasz nowoczesnyświat ogromnego postępu w przemyśle, nauce i sztuce winien jest nietylko wykarmienia na swoim łonie węża antysemityzmu, lecz także całkowitejobojętności wobec mordu popełnionego na całym narodzie."Jerzy Stempowski, opisując proces na gorąco dla „Głosu Prawdy", zauważył,że „w naszych oczach wielka wojna pochłonęła nie 80 tysięcy, które wymieniająŻydzi, ale 20 milionów ofiar". Zdaniem większości historyków podczas rewolucjii wojny domowej Żydów zginęło na Ukrainie nie 80 tysięcy, lecz od 28do 35 tysięcy. Nie liczby są tu jednak najważniejsze, lecz dostrzeżona przezZIMA-2000 257