Maj 2008 - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

LISTY DO REDAKCJINa pytania dotyczące regulacji FIDIC-a odpowiada mgr inż. Adam Heine.Wprowadzenie zmian, a warunki kontraktowe FIDICW nawiązaniu do artykułu„Zmiany w umowach ryczałtowych”(nr 3/2008 „IB”) chciałbymzapytać, czy opisane w tekście sytuacjemają zastosowanie równieżprzy tzw żółtym FIDIC-u (z kontekstuwynika, że opisany przypadek totzw. czerwony FIDIC).Czy np. roboty ujęte w SpecyficeOgólnych Warunków Zamówienia,które inspektor nadzoru(nieoficjalnie), Wykonawca i Za-Wzałożeniu przyjętym przezFIDIC, jeżeli Wykonawcaotrzymuje zamówieniedo wykonania według otrzymanegoprojektu, to rozliczenie powinno następowaćwedług rzeczywiście wykonanychilości robót i na podstawiecennika zawartego w umowie. Kodekscywilny nazywa to rozliczeniem kosztorysowym,a w powszechnym obiegustosuje się to tego nazwę rozliczenieobmiarowe. Takie rozliczenie jest zawartew „Czerwonej książce” FIDIC.Jeżeli Wykonawca ma sam opracowaćprojekt, to wynagrodzenie niepowinno zależeć od rzeczywistej ilościwykonanych robót, tylko jest ustalonew ofercie i zapisane w umowie. Kodekscywilny nazywa to rozliczeniem ryczałtowym(nie podając definicji tegosłowa). Takie rozliczenie jest przewidzianew „Żółtej książce” FIDIC.Jeżeli jednak w chwili zawieraniaumowy Zamawiający dysponuje kompletnądokumentacją projektową, totakże dla zawarcia umowy ryczałtowejmożna się posłużyć „Czerwoną książką”.W obu książkach zawarto jednakpostanowienia dostosowujące zapłatędo wydarzeń i okoliczności, w tej liczbietakże do decyzji zamawiającego,które nie są znane w chwili zawieraniaumowy. Te wydarzenia i okolicznościsą przedmiotem zapisów każdej z tychksiążek i stanowią tam warunki. (Wedługkodeksu cywilnego warunek jestto wydarzenie przyszłe i niepewne).Warunki są przedmiotem obuksiążek, a większość z nich brzmi tak:Jeżeli (np. nastąpi wzrost ceny mate-mawiający stwierdzają, że mogłybybyć zamienione na inne nieujęte w specyfikacji, a koniecznedo wykonania ze względówpraktycznych, np. dach, który ma2 lata, a mimo to wg ProgramuFunkcjonalno-Użytkowego (PFU)do wymiany na roboty antykorozyjnerurociągów, nie uwzględnionew PFU ze względu na stopieńkorozji rurociągi nadają siędo natychmiastowej renowacji?riałów na rynku), to wynagrodzeniewykonawcy zostanie (np. powiększonewg formuły ...). Takich warunkówskutkujących zmianą wynagrodzeniabądź czasu na ukończenie jest w każdejz tych książek około 30.Warunki mają zastosowanie doobu formuł zapłaty, to jest zarównokosztorysowej jak i ryczałtowej.Zarówno wynagrodzenie, jak i czasna ukończenie robót są w umowach FI-DIC ściśle powiązane z przedmiotemzamówienia, jak i miejscem oraz rzeczywistymiwarunkami realizacji. Sątakże powiązane z datą rozpoczęcia.Warunki kontraktowe FIDIC pozwalająna wprowadzenie zmian,rezygnację z jednych czynnościa wprowadzenie drugich, ze zmianąwynagrodzenia bądź czasu lub bez takichzmian. Przy tym zmiany przeprowadzanew trakcie realizacji kontraktunie wymagają aneksów, gdyż nie stanowiązmiany postanowień kontraktu,a tylko zmiany w obrębie kontraktu.(To jest taka różnica jak między zmianąmiejsca w wagonie a zmianą pociągulub wagonu klasy II na klasę I).Kontrakty oparte na obu wzorachFIDIC nie zajmują się źródłemśrodków na zapłatę, więc na mocykontraktu może się okazać koniecznezwiększenie wynagrodzenia dlawykonawcy, niezależnie od tego, czyzamawiający ma na to pieniądze aniskąd. Jeśli w trakcie realizacji budowyzamawiający nakaże pokryć dach blachąmiedzianą zamiast papą, to będziemusiał zapłacić więcej, niezależnie odtego, skąd weźmie na to pieniądze.Oficjalne stanowisko InżynieraKontraktu jest takie, że jeżeliZamawiający zdecyduje się na takiepostawienie sprawy, to NFOŚśrodki wykazane w ewentualnychprotokołach robót zamiennychzakwalifikuje jako niekwalifikowanei inwestor takie wydatki będziemusiał pokryć z własnej kieszeni.Finansowanie z funduszy Unii Europejskiejjest zawsze związane z celem.Zmiana celu, jeśli nie jest akceptowanaprzez instytucję finansującą,może wywołać różne skutki. Najprościejtaki skutek, że część świadczeniapierwotnie nieprzewidziana nie zostanieuznana za objętą finansowaniem,czyli zamawiający musi ją opłacićz innych źródeł. Bywa też gorzej,gdy kontrola wykaże duże odchyleniaod pierwotnego założenia inwestycji,a instytucja finansująca cofnie całądotację. Z tego powodu zamiana przebudowydachu na wymianę instalacji,nawet bez zmiany kosztu, jest bardzoryzykowna. Bardziej wskazane jest wykonaćwymianę dachu zgodnie z kontraktem,a wymianę instalacji traktowaćjako dodatkowe roboty, któremogą być opłacone z innych środków.Nie jest to jednak związane z WarunkamiKontraktowymi FIDIC, które siętym aspektem inwestycji nie zajmują.Kilka praktycznych wniosków:1. Należy starannie przygotowaćkontrakt, w szczególności rzeczowyzakres zamówienia.2. Zachować ostrożność przy wprowadzaniuzmian, w szczególnościzależnych od woli stron, np. decyzjiarchitekta o zmianie elewacji, stolarkiczy pokrycia dachu.3. Zapewnić pokrycie finansowe dladodatkowych wydatków, szczególniezależnych od okoliczności, a nie odwoli stron – jak zmienność cen, decyzjezmian itp.4. W miarę możliwości umieścićw kontrakcie rezerwę na okoliczno-34 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ 2008