FIDICOdwołania i protestyw zamówieniach publicznychPrzedstawione w artykule postulaty wykorzystałSIDiR wysłając do komisji sejmowej „Przyjaznepaństwo” konkretną propozycję zmian w Prawiezamówień publicznych wraz z uzasadnieniem.1kwietnia <strong>2008</strong> r. Rada Ministrówprzyjęła projektustawy o zmianie ustawy– Prawo zamówień publicznychoraz niektórych innych ustaw(zob. Kalendarium – str.42).Polskie przepisy o zamówieniachpublicznych z 1994 r., po licznychzmianach, uzupełnieniach i nowelizacjachprzybrały kształt ustawy.Prawo zamówień publicznychzawiera bardzo istotny Dział VI− Środki ochrony prawnejregulujący w szczegółowysposób środki przysługująceuczestnikom przetargów,którzy uważająsię (słusznie lub nie) zaposzkodowanych przezinstytucje udzielające zamówień.Postanowienia przepisówdotyczących zamówieńpublicznych w zakresieśrodków ochrony prawnejpoczątkowo zawartew krótkiej formie w zaledwieparu zdaniach byłyteż wielokrotnie przedmiotemzarzutów i z różnychpowodów modyfikowane,co z reguły prowadziło doich rozbudowania aż doobecnej formy.Nie ulega wątpliwości, żepostanowienia te stanowiąprawo, ale równie oczywistejest, że żadna z kolejnychnowelizacji nie usunęłaistotnych wad zawartychjuż w pierwszej wersji ustawy.Wady te sprowadzają się do tego,że postępowania przewidziane w celuochrony interesów podmiotów gospodarczychpochłaniają nieproporcjonalniedużo czasu opóźniając zawarcieumów i podjęcie realizacji zadań inwestycyjnychi w rezultacie szkodzą całejgospodarce, sporadycznie tylko przyczyniającsię do naprawy istotnych błędów.Nic nie zapowiada, aby te wadydały się usunąć bez zmiany głównegozałożenia obecnego PZP. Pozwalamsobie przedstawić całkiem inną propozycjęrozwiązania problemu.Ustawa słusznie zakłada, że zarównoprocedura, jak i decyzje podejmowaniew procesie zawierania umóww drodze przetargu lub innego postępowania,zakładającego konkurencję,może otwierać drogę do błędów, czyto przypadkowych czy też popełnianychw celu uzyskania nielegalnychkorzyści materialnych. Zaryzykujęjednak twierdzenie, że ukryte skutkiekonomiczne procedury przewidzianejustawą, związane z opóźnienieminwestycji, znacznie przekraczają skalęmożliwych skutków tych błędów,włącznie z zamierzonymi w celach jakwyżej. Przy tym stale słyszymy o tym,że nawet obecna forma ochrony legalnościinteresów wcale nie wykluczyłanadużyć. Czyli że wielkim kosztemspołecznym uzyskujemy niewielkitylko efekt pozytywny w postacizmniejszenia skali błędów i nadużyć.Popatrzymy na to inaczej:W celu lepszego rozwiązania tychproblemów załóżmy, że Zamawiającypowinien być jedyną instancją decydującąo zawarciu umowy. Na tematzapytania ofertowego, czy to ogłoszonegow Biuletynie Zamówień Publicznych,czy rozpowszechnionego w innysposób wszyscy zainteresowani mogązgłaszać zapytania i protesty, ale tylkodo zamawiającego. Mogą także składaćwnioski o charakterze skargi doosób trzecich, zarówno nadrzędnychw stosunku do zamawiającego, jegorady nadzorczej, policji, prokuraturyczy instytucji finansujących, a adresacimuszą te zapytania, protesty czy38 INŻYNIER BUDOWNICTWA MAJ <strong>2008</strong>
FIDICskargi rozpatrywać i odpowiadać nanie, a także wprowadzać wyjaśnienia,uzupełnienia, zmiany w dokumentachprzetargowych, ale Zamawiającynie ma obowiązku wstrzymywaniapostępowania, jeśli sam nie uzna tegoza konieczne.W wyniku takiego działania Zamawiającydokonuje wyboru oferti zawiera umowę z wybranym oferentemna warunkach, które zostałyustalone w zapytaniu ofertowym,z uwzględnieniem zmian wprowadzonychw toku postępowania, oczywiściez zachowaniem przejrzystościi otwartości tego postępowania i odpowiednichterminów.Zawarta umowa może nadal byćprzedmiotem skarg i protestów, ależaden z nich nie może podważaćważności zawartej umowy. Podmiotygospodarcze mogą bowiem zawieraćumowy w drodze deklaracji woli,przy czym musi to być ich własnawola, wyrażona w granicach przysługującegoim prawa, a nie wypadkowadecyzja różnych osób i instytucji,z których część nie jest w żadnymstopniu odpowiedzialna materialnieza skutki swoich działań.Jeżeli da się udowodnić, że zostałnaruszony interes prawny stron umowybądź interes publiczny, a nawetskarbu państwa, to pozostaje droga dochodzeniaprawdy i wyciągania z niejkonsekwencji na drodze prawnej. Jakieinteresy mogą tu być naruszone i jakiepowinny być tego konsekwencje?■ Najprostszy i najczęściej wysuwanyzarzut dotyczący naruszeniainteresu uczestnika postępowaniao udzielenie zamówienia publicznegodotyczy interesu oferentów,których oferty nie zostały akceptowane.W udowodnionych przypadkachpokrzywdzonym niewątpliwienależy się rekompensata,ale tylko do wysokości racjonalnieponiesionych kosztów opracowaniai złożenia oferty i tylko wtedy, kiedyzamawiającemu udowodnionobłąd w wyborze najkorzystniejszejoferty. Ponadto taka rekompensatamoże być należna tylko jednemuoferentowi, mianowicie temu, którypowinien być wybrany, gdybybłąd nie został popełniony.■ Inny zarzut, który może być udowodnionyw stosunku do zawartejumowy, polega na użyciuniezgodnych z prawem środkóww celu zawarcia umowy. Jeżelitaką drogą zawarto umowę, tosąd mógłby albo obniżyć kwotęnależności (takie rozwiązanie jeststosowane w zamówieniach publicznychw USA), albo nałożyćna wykonawcę grzywnę w wysokościnieprzekraczającej różnicymiędzy ceną wynikającą z zawartejumowy a ceną, jaka byłby należna,gdyby nie popełniono czynuzabronionego.Wyżej opisane środki dotycząwyłącznie ekonomicznych skutkówzawartych umów, nie zakładają jed-nak unieważnienia zawartych umówani wstrzymywania ich realizacji, aninie dotyczą konsekwencji osobistychczy karnych. Co do tych ostatnich tonie widzę powodu, aby w jakikolwieksposób modyfikować czy uzupełniaćistniejące prawo, które jest wystarczającorepresyjne.Nie jest celem tego artykułu przedstawieniegotowego tekstu nowelizacjipostanowień obowiązującego prawa.Mam jednak nadzieję, że zajmą się tymosoby mające tytuł prawny do podjęciainicjatywy ustawodawczej, zwłaszczaże w obecnej chwili poważne interesypaństwowe i społeczne są zagrożoneprzez utrzymywanie status quo. Możnabyłoby sobie także wyobrazić równoległestosowanie zaproponowanychwyżej rozwiązań, np. dla pakietu zamówieńzwiązanych z MŚ 2012.Jedno wydaje mi się pewne:przyjęcie proponowanego sposoburozstrzygania odwołań i skarg pozwoliłbyna znaczne przyśpieszenieinwestycji, z zabezpieczeniem legalnychinteresów stron oraz skarbupaństwa nie gorzej, a może lepiej niżsystem obecny.ADAM HEINEPełny tekst przyjętego przez rządprojektu ustawy o zmianie ustawyPrawo zamówień publicznych znajdujesię na:www.inzynierbudownictwa.plPRZEGLĄ Dułatwia kontrole obiektów budowlanych,także wielkopowierzchniowych, wykonywanych 2 razy w rokuProgram komputerowy PRZEGLĄD składa się z dwóch zasadniczych części: roboczej i edukacyjnej. W części roboczejmożna wykonać (i wydrukować) protokoły z kontroli obiektu budowlanego: kontroli 5-letniej, kontroli 1-rocznej, kontroliwykowywanej 2 razy w roku (do 31 maja i 30 listopada) obiektów wielkopowierzchniowych, przeglądu roboczego przed zimą,kontroli dodatkowej, we wszystkich zakresach technicznych: stanu konstrukcyjno-budowlanego, instalacji centralnego ogrzewania, instalacji gazowej,instalacji i aparatów w lokalu, estetyki obiektu i otoczenia itd.W tej części programu znajdują się: Terminarz zadań, Książka adresowa i Identyfikator dat.Część edukacyjna zawiera zbiory przepisów i orzeczeń sądów dotyczące kontroli obiektów budowlanych, opracowane w formiehipertekstu. W części edukacyjnej są także: Kurs kontroli obiektów budowlanych w 5-ciu lekcjach, publikacja – Jak prowadzićksiążkę obiektu budowlanego, <strong>Polska</strong> Klasyfikacja Obiektów Budowlanych, quizy, mnemoniki i wiele dodatkowych opracowań.Program obejmuje ostatnie nowelizacje Prawa budowlanego. Program PRZEGLĄD jest przeznaczony zarówno dlawłaścicieli i zarządców, jak i też dla uprawnionych do prowadzenia kontroli obiektów budowlanych w każdej z wymienionychw Prawie budowlanym specjalności.Lokus Andrzej Jan Wiktor • 33-300 Nowy Sącz • ul. Marii Dąbrowskiej 16www.lokus.com.pl • e-mail: aw@lokus.com.pltel. (0 18) 443 93 28 • tel. kom. 606 354 825 • faks: (0 18) 443 93 28MAJ <strong>2008</strong> INŻYNIER BUDOWNICTWA39