25.07.2020 Views

qronika+318

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

294 69 77; qronikaqronika@gmail.com

donald trampis istoriuli sityva

bi, romelTac is aages, TaRliTebi

da damnaSaveebi iyvnen. amerikuli istoriis

radikaluri Tvalsazrisi

aris sicrueebis bade, sadac yvela

perspeqtiva daSorebulia, yvela

siqvele Sefarulia, yvela motivi

ukuRmaa Setrialebuli, yoveli

faqti damaxinjebulia, yoveli nakli

utrirebulia, vidre istoria ar

iqneba sruliad gawmendili da faqtebi

ise damaxinjebuli, rom veRaravin

icnos. es moZraoba xSirad Tavs

esxmis raSmoris mTis istoriul

pirTa memkvidreobas. igi talaxs

esvris xsovnas vaSingtonze, jefersonze,

linkolnsa da ruzveltze.

dRes Cvens istoriasa da mis dask-

varT, Cven Cveni qveynis mamas, jorj

vaSingtons, pativs mivagebT da

davafasebT. igi arasdros iqneba

gankveTili, gauqmebuli da rac yvelaze

mTavaria, daviwyebuli.

Tomas jefersoni _ didi Tomas

jefersoni 33 wlisa iyo, rodesac

CrdiloeTidan pensilvaniaSi gaemgzavra.

breivoris saxiT Seqmna sakacobrio

istoriis udidesi saunje,

damoukideblobis deklaracia. manve

Seqmna virjiniis konstituciis

monaxazi da aseve virjiniis wesdeba

religiuri TavisuflebisTvis, Cveni

pirveli konstituciis damatebis

erTgvari modeli. mas Semdeg, rac

man imsaxura, rogorc pirvelma sa-

cis Semoteva da piketi.

linkolnma moigo samoqalaqo

omi. man gamosca emansipaciis proklamaciis

ganacxadi, man ganixila

me-13 damatebiTi debuleba, riTac

monoba samudamod mospo da sabolood

mas sicocxlis fasad daujda

es gadamWreli qmedebebi, Cveni

eri-saxelmwifosa da kavSiris SesanarCuneblad

ganxorcielebuli. vidre

cocxlebi varT, Cven, amerikelebi,

daviwyebas ar mivcemT prezident

abraham linkolnis xsovnasa da

pativs mivagebT mas.

Teodor ruzveltma gaaTvalsa-

Cinova dauokebeli ndoba Cveni

erovnuli kulturisa da identobis

Cagvrisa da gamijvnis adgilad

gadaaqcevda. maT surT, rom dagvadumon,

magram Cven ar davdumdebiT.

me madlobas gixdiT, did madlobas!

Cven simarTles bodiSis moxdis

gareSe sruli moculobiT warmovadgenT.

Cven vacxadebT, rom amerikis

SeerTebuli Statebi yvelaze samarTliani

da gansakuTrebuli erisaxelmwifoa

aqamde dedamiwaze arsebulTa

Soris. Cven amayni varT im

faqtis gamo, rom Cveni qveyana iudeur-qristianul

principebzea

dafuZnebuli da Cven gvesmis, rom

am faseulobebma mSvidobisa da samarTlianobis

saqme mTel msofli-

Sirebs da Cvenc _ erTmaneTTan. maTi

mizani ar aris ukeTesi amerika, maTi

mizania amerikis dasruleba.

mis adgilas maT surT Zalaufleba

sakuTari TavisTvis, magram

ise, rogorc patriotebi gasul

saukuneSi amas moimoqmedebdnen, amerikeli

xalxi maT gadaudgeba aqeTken

mimaval gzaze da Cven swrafad

da Rirseulad gavimarjvebT. Cven

arasodes davuSvebT, rom amerikis

gmirebi maT Cveni kvarcxlbekebidan

an Cveni gulebidan daamxon, amoagdon.

amxoben ra vaSingtons an jefersons,

am radikalebs surT im memkvidreobis

damxoba, rasac xsenebulma

adamianebma TavianTi sicocxle

vniT Sejamebas Tavis marTebul adgils

mivuCenT.

vidre es figurebi qvaSi gamaradiuldebodnen,

isini iyvnen amerikeli

goliaTebi sisxliTa da xorciT,

galanturi mamakacebi, romelTa

uSiSarma saqmeebma sakacobrio progresi

samyarosTvis umagaliTod

didi naxtomiT win waswies. dRes sa-

Ramos Tqven da, upirveles yovlisa,

axalgazrdebs mogiyvebiT am didkacebis

namdvil istorias.

jorj vaSingtoni Tavidan fexebamde

amerikeli xalxis siZlieres,

momxibvlelobasa da Rirsebas warmoadgenda.

moxalise moqalaqeTa da

glexTa mcire razmisgan man Seqmna

kontinenturi armia da Semoikriba

isini Tavis garSemo, raTa dapirispireboda

msoflios uZlieres

samxedro Zalas. rva wlis ganmalobaSi,

ueli forjis sastik zamTar-

Si, sapasuxo dartymebTan erTad,

gauZRva am patriotebs saboloo

triumfisken. rodesac armia 1776

wlisTvis aTas kacamde Semcirda,

rodesac damarcxeba sruliad

gardauvali Canda, misi jaris nar-

Cenma gabeda da delavaris mdinare

gadalaxa. maT gaiares 9 mili yinva-

Si da sibneleSi, bevri Ceqmis gare-

Sec iyo darCenili da sisxlis nakvalevs

tovebda Tovlze. diliT

maT gamarjveba moipoves trenton-

Si, mas Semdeg rac iorkTaunSi msoflios

uZlieres saxelmwifos kapitulacia

aiZules. generali vaSingtoni

pretenzias Zalauflebaze ki

ar acxadebda, aramed, rogorc ker-

Zo piri, daubrunda maunT vernons.

rodesac mas xelmeored mouxmes,

igi sakonstitucio konvents uZRveboda

filadelfiaSi da erTxmad

airCies pirvel prezidentad. rodesac

igi ori saxelisuflebo vadis

Semdeg gadadga, Tavisi yofili mowinaaRmdege,

mefe jorji, Tavisi

drois yvelaze did adamianad

daasaxela. igi dRemde pirvelia

Cvens gulebSi, radgan iqamde, vidre

amerikelebs TavianTi qveyana uy-

gareo saqmeTa ministrma da Semdeg

viceprezidentma, igi prezidentad

airCies. man ubrZana amerikel meomrebs

barberis mekobreTa ganadgureba.

luizianis Sesyidvis Semdeg

man Cveni eri-saxelmwifos farTobi

gaaormaga, man cnobili aRmomCenebi

luisi da klarki gaagzavna dasavleTiT

gabedul eqspediciaSi wynari

okeanisken. igi iyo arqiteqtori, gamomgonebeli,

diplomati, swavluli,

msoflios erT-erTi udidesi universitetis

damaarsebeli da Tavisuflebis

mgznebare damcveli. amerikelebi

yovelTvis aRtacebiT moixsenieben

amerikuli Tavisuflebis

Semoqmeds, Tomas jefersons da mas

arc Cven daviviwyebT odesme.

abraham linkolni _ Cveni eris

mxsneli, iyo TviTnaswavli iuristi,

romelic amerikis sazRvarTan axlos,

qoxSi gaizarda. rogorc pirveli

respublikeli prezidenti, igi

manamde SeumCneveli safexuridan

maRal Tanamdebobebze aRzevda,

radgan monobis winaaRmdeg mimarTuli

misi Sexedulebebi uZlieresi da

cxadi iyo... man xeli moawera transkontinentuli

rkinigzis mSeneblobis

kanons. man xeli moawera houmstedis

kanons, rac zogierT gansakuTrebul

swavluls mieca, gansazRvra

ra Cveulebriv, rom rigiTma

moqalaqem Tavisufali miwebi miiRos

amerikis dasavleTSi yvelgan

dasasaxleblad. da igi win uZRoda

qveyanas Tavisi istoriis ubneles

periodSi, sadac yvelas TiTo misxals

aZlevda Tavisi Zalisas, imaSi

dasarwmuneblad, rom xalxis xelisufleba

_ xalxis mxardaWeriT

da xalxisave mxardamWeri _ Tavadac

ar damTavrebuliyo. igi iyo mTavarsardali

amerikuli armiisa sisxliani

samoqalaqo omis dros, romelmac

ixsna Cveni kavSiri da monobis

ubedureba mospo. 600 000 adamiani

daiRupa am omSi, 20.000-ze meti mokvda

da daiWra mxolod erT dRes antietamSi,

geTisburgSi. 157 wlis win

kavSirma mxned moigeria 15 000 ka-

mimarT. igi xedavda amerikuli misiis

gansakuTrebul sidiades msoflioSi

da iyo misi mimdevari mTeli

Tavisi energiiTa da mgznebarebiT.

rogorc ufrosi leitenanti amerika-espaneTis

omSi, igi meTaurobda

cnobil raf raiderebs, mteri rom

daemarcxebina san-xuanis borcvze.

rogorc niu-iork-sitis policiis

ufrosma, man amoZirkva korufcia,

Semdeg msaxurobda niu-iorkis gubernatoris

Tanamdebobaze, amis Semdeg

gaxda viceprezidenti da bolos,

42 wlis asakSi, igi gaxda amerikis

SeerTebuli Statebis yvela

drois yvelaze axalgazrda prezidenti.

man Cveni yvelaze didi axali

samxedro-sazRvao floti mTel

dedamiwaze gauSva, raTa euwyebina

amerikis, rogorc msoflio zesaxelmwifos

gamoCena asparezze. man

Cven bevri axali erovnuli parki

gvaCuqa, maT Soris, grand qenioni.

man dasabami daudo gasaocari panamis

arxis mSeneblobas da is erTaderTi

pirovnebaa, vinc miiRo rogorc

nobelis premia mSvidobis dargSi,

ise _ kongresis sapatio medali.

is srulyofili gansxeuleba iyo

amerikuli Tavisuflebisa. amerikeli

xalxi arasdros Seeleva Teodor

ruzveltis mamac, mSvenier da

dauokebel suls.

arc erT moZraobas, romelic

ecdeba, es Rirebuli amerikuli

memkvidreoba gaauqmos, gulSi ar

eqneba siyvaruli amerikisadmi. es

SeuZlebelia! verc erTi adamiani,

vinc dums am brwyinvale memkvidreobis

ganadgurebisas, ver gagviZRveba

ukeTesi momavlisaken. radikaluri

ideologia, romelic utevs

Cvens qveyanas, socialuri samarTlianobis

droSis qveS moiwevs, sinamdvileSi

ki igi siamovnebiT daangrevda

rogorc samarTlianobas,

ise _ sazogadoebas. igi samarTlianobas

aqcevda dayofisa da SurisZiebis

iaraRad da Cvens Tavisufal

da integrirebul sazogadoebas

oSi dramatulad win waswies. Cven

viciT, rom amerikuli ojaxi amerikuli

cxovrebis fundamentia. Cven

vaRiarebT yvela eri-saxelmwifos

uflebasa da zneobriv movaloebas,

daicvan sakuTari sazRvrebi da Cven

vagebT kedels. Cven vixsenebT imas,

rom mTavrobebi muSaoben sakuTari

mosaxleobis usafrTxoebisa da bednierebis

dasacavad. eri-saxelmwifo,

upirveles yovlisa, sakuTar moqalaqeebze

unda zrunavdes. es

droulia. Cven gvwams Sansebis Tanabroba,

Tanasworoba da erTnairad

mopyroba yvela rasis, warmomavlobis,

religiisa da sarwmunoebis moqalaqebis

mimarT. yvela bavSvi, ra

ferisac ar unda iyos is, dabadebuli

Tu daubadebeli, aris RvTis

wminda xatad Seqmnili.

Cven gvsurs Tavisufali da Ria

debati, ar gvsurs enobrivi kodi da

aseve raime uaryofa kulturis mimarT.

Cven vaRiarebT tolerantobas,

ara gansjiT wanamZRvrebs. Cven

mxars vuWerT gambedav mamakacebsa

da qalebs samarTaldamcvel struqturaSi.

Cven arasodes gavauqmebT

Cvens policias da arc Cveni konstituciis

did meore debulebas, rac

uflebas gvaZlevs, viqonioT iara-

Ri da vataroT is. Cven gvwams, rom

Cvens bavSvebs unda vaswavloT TavianTi

samSoblis siyvaruli, TavianTi

istoriis dafaseba da Cveni

didi amerikuli droSis pativiscema.

Cven vdgavarT medgrad, amayad da

muxls moviyriT yovladZlieri RmerTis

winaSe. esaa, rac Cven varT.

esaa, risic gvwams da esaa is faseulobebi,

romlebic win gagviZRvebian

ukeTesi da ufro diadi momavlisaken.

isini, romlebic cdiloben

amoZirkvon Cveni memkvidreoba,

surT rom Cven, amerikelebma, daviviwyoT

Cveni siamaye da Rirseba ise,

rom veRar SevZloT amerikis bedSi

garkveva. amxoben ra 1776 wlis gmirebs,

isini cdiloben siyvarulisa da

erTgulebis kavSirebis mospobas,

romelic Cvens qveyanasTan gvakav-

Seswires, raTa gaemarjvebinaT samoqalaqo

omSi, isini waSlidnen mogonebas,

ramac is jariskacebi STaagona

sikvdilze wasuliyvnen, rodesac

isini respublikis sabrZolo

himns mRerodnen: „rogorc is mokvda,

rom wminda-eyo vaJkacebi, aseve

dagvacaleT movkvdeT, raTa adamianebi

gavaTavisufloT, maSin rodesac

ufali Tavis svlas ganagrZobs”.

isini mospobdnen principebs, ramac

daasrula monoba da mTel msoflioSi

es boroti intituti gaauqma,

rac tanjavda kacobriobas araerTi

saukune Tu aTaswleuli. Cveni mowinaaRmdegeebi

daxevdnen im dokumentebs,

romelSic martin luTer kingma

Tavisi ocneba gamoxata, rac safuZlad

daedo samarTliani samoqalaqo

uflebebisTvis mebrZol

moZraobas. isini mospobdnen Sexedulebebs,

kulturasa da identobas,

romelmac amerika aqcia dedamiwis

istoriaSi yvelaze cocxal da

tolerantul sazogadoebad. Cemo

amerikelo Tanamoqalaqeno, droa,

visaubroT xmamaRla da mtkiced,

raTa davicvaT Cveni qveynis mTlianoba!

droa, Cvenma politikosebma mouxmon

Cvens amerikel winamorbedTa

simamaces da simtkices! droa! droa,

gavSaloT Cveni droSebi da davicvaT

am didebuli qveynis yvela rasis,

yvela qalaqis, yvela nawilis

moqalaqeebi! Cveni Rirsebis saxeliT,

Cveni bavSvebis saxeliT, Cveni

erTianobis saxeliT unda davicvaT

Cveni istoria, Cveni memkvidreoba da

Cveni didi gmirebi. dRes saRamos aq,

Cvens winamorbedTa Tvalwin, amerikelebi

xelaxla acxadeben, rogorc

es 244 wlis winaT moimoqmedes,

rom Cven aravis mivcemT saSualebas,

tiranuli meTodebiT mogvepyros,

dagvamciros da ar mivcemT borot

adamianebs Cveni daSinebis saSualebas.

es ar moxdeba!

gagrZeleba 37-e gv.

N16 (318) 21.07-27.07.2020 w.

35

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!