Listopad 2007 - Farmacja i Ja

a doskonale orientuje się w zawartości
kalorii w produktach, posiłki przygotowuje
i odmierza precyzyjnie, zawsze
zawierają jedynie składniki niskokaloryczne,
często jednorodne.
Osoba z jadłowstrętem psychicznym
unika spotkań towarzyskich i wspólnych
posiłków, zazwyczaj je w odosobnieniu,
przejawiając wiele sprytu w chowaniu
i wyrzucaniu rzekomo zjedzonych produktów.
Najczęściej do drastycznej diety
dołączają wielogodzinne ćwiczenia
fizyczne z precyzyjnym wyliczaniem
spalonych podczas wysiłku kalorii. Odżywianie
jest naczelnym problemem
chorej, myślom o jedzeniu poświęca
większość czasu. Okresowo dochodzi
do nagłego i niekontrolowanego napadu
żarłoczności z poczuciem winy i próbami
zapobiegnięcia przybraniu na wadze
– prowokacją wymiotów, stosowaniem
leków moczopędnych i przeczyszczających,
nasileniem ćwiczeń fizycznych.
Chora często przeczuwa nadchodzący
napad żarłoczności, przygotowuje się
do niego, robiąc duże zakupy, gotując
i piekąc potrawy, zazwyczaj wysokokaloryczne
(np. słodycze, ciasta). W trakcie
takiego epizodu potrafi przyjąć do 10
tys. kcal. Następnie stosuje jedną lub
kilka metod pozbycia się kalorii.
Istnieją dwa typy anoreksji. W pierwszym
(restrykcyjnym) tylko sporadycznie dochodzi
do epizodów objadania się lub
zachowań mających zapobiec podniesieniu
masy ciała po takim incydencie.
W drugim typie anorexia nervosa dochodzi
do regularnych epizodów niekontrolowanego
objadania się lub prowokacji
wymiotów czy stosowania środków przeczyszczających
i moczopędnych.
ZABURZENIA
W FUNKCJONOWANIU
ORGANIZMU
Niedożywienie oprócz wyniszczenia
powoduje również nietolerancję chłodu
i trudności w utrzymaniu podstawowej
temperatury ciała, ochłodzenie rąk i stóp,
ich zasinienie i obrzęki. Skóra staje się
sucha, łuszcząca się, pojawia się meszek
(lanugo) na twarzy, plecach i przedramionach,
włosy stają się kruche i łamliwe.
Pojawiają się: bradykardia, hipotensja,
zawroty głowy i zasłabnięcia, zaburzenia
Rokowania w chorobie
Prawie 50% chorych na anoreksję
ulega wyleczeniu, umiera około
5% (są to zwykle przypadki
wieloletniej, zaniedbanej choroby).
U reszty osób dochodzi do
częściowej poprawy. Niekiedy
jadłowstręt może również przejść
w bulimię. Pacjenci z anoreksją,
nawet po wyleczeniu, potrzebują
stałego wsparcia rodziny
i otoczenia. Bez tego z dużym
prawdopodobieństwem nastąpi
nawrót jadłowstrętu psychicznego,
znacznie niebezpieczniejszy dla
chorych i trudniejszy do leczenia.
rytmu serca, w zaawansowanych przypadkach
niewydolność serca. U chorych
często wymiotujących obserwuje się
rozdęcie żołądka i upośledzenie jego
opróżniania, pojawiają się wzdęcia, zaparcia,
uczucie pełności po jedzeniu.
Mimo intensywnych ćwiczeń dochodzi
do zaniku mięśni, nasilają się bóle kości
(osteopenia, osteoporoza). Występują
również zmiany w obrębie układu rozrodczego
– hipoplazja macicy, zmiany
zanikowe nabłonka pochwy. W badaniach
laboratoryjnych można stwierdzić niedokrwistość,
obniżone stężenia elektrolitów,
glukozy i białka w surowicy, zaburzenia
wydzielania hormonów płciowych,
hormonów tarczycy, zwiększenie stężenia
kortyzolu (glikokortykosteroid) w odpowiedzi
na przewlekły stres. Nastrój
chorej jest obniżony, występują: apatia,
zaburzenia koncentracji i czynności poznawczych.
PRZEDE WSZYSTKIM
PSYCHOTERAPIA
Pacjentka z anoreksją jest niezwykle trudnym
partnerem dla lekarza. Zaprzecza
istnieniu problemu, nie ma motywacji
do leczenia lub jest ona słaba (zaburzone
postrzeganie własnego ciała), ponieważ
jej sposób jedzenia daje jej poczucie
kontroli nad własnym życiem i satysfak-
MEDYCYNA
zaburzenia odżywiania
cji. Ze strony rodziców chorej mamy
często do czynienia z poczuciem winy
i walką z córką, co również nie ułatwia
procesu terapeutycznego.
Celem terapii jest przede wszystkim nauczenie
chorej kontroli nad jedzeniem
i wagą na akceptowanym społecznie
poziomie oraz radzenia sobie z problemami
inaczej niż przez niejedzenie,
a także odnowienie i przebudowa relacji
z rodziną, edukacja dotycząca przyczyn
oraz następstw anoreksji, nauczenie
rozpoznawania zwiastunów nawrotu
choroby i radzenia sobie z nimi.
Kluczową rolę w leczeniu odgrywa psychoterapia,
do niej dołącza się leczenie
farmakologiczne i żywieniowe. Psychoterapia
powinna być prowadzona przez
minimum 6 miesięcy. U młodych chorych
ogromną rolę odgrywa terapia rodzinna,
prowadzi się również sesje grupowe oraz
terapię behawioralno-poznawczą. Tego
typu leczenie umożliwia uzyskanie
współpracy chorej przy żywieniu.
Jeżeli masa ciała spada poniżej 70% wagi
właściwej oraz przy znaczącej bradykardii,
zaburzeniach elektrolitowych, cięż-
Terapia w anoreksji jest bardzo złożona. Jej skuteczność
ogromnie podnosi ścisła współpraca pomiędzy lekarzem,
psychologiem, dietetykiem i rodziną chorego. Decydującą rolę
odgrywa jednak pacjent i jego nastawienie do leczenia.
kim zakażeniu, niewydolności serca,
ciężkiej depresji osoba z jadłowstrętem
psychicznym bezwzględnie wymaga
hospitalizacji.
W leczeniu farmakologicznym stosuje
się niewielkie dawki leków przeciwdepresyjnych
lub neuroleptyków, konieczne
może być włączenie leków indukujących
miesiączkowanie. Chora wymaga również
suplementacji witaminami i elektrolitami.
Leczenie żywieniowe wymaga stałej
kontroli, zwłaszcza na początku terapii
(ryzyko zespołu ponownego odżywienia).
Całkowity efekt terapii zależy od współpracy
między lekarzem, psychologiem,
dietetykiem, pacjentem i jego rodziną.
Kluczowe znaczenie ma nastawienie
chorej do leczenia.
lek. med. Dorota Zielińska
Listopad 2007 Farmacja i ja
33