Listopad 2007 - Farmacja i Ja

MEDYCYNA
znane rośliny, nieznane możliwości
lek. med.
Paweł Kańka
Indianie już przed wiekami wykorzystywali żurawinę jako środek
leczniczy w schorzeniach układu moczowego. Współczesne badania
wykazały szereg innych właściwości tej rośliny.
Współczesne monografie żurawiny
zalecają stosowanie przetworów
z tego owocu jako
środka zapobiegającego zakażeniom układu
moczowego. Zalecane jest picie 300-
-500 ml soku dziennie w celu zmniejszenia
ryzyka choroby. Pojawiają się również
doniesienia wskazujące na bakteriobójcze
i lecznicze działanie soku spożywanego
w większych ilościach (1,5-4 l dziennie).
To efekt działania proantocyjanidów,
które hamują przyleganie bakterii Escherichia
coli do komórek nabłonka pęcherza
moczowego.
BARIERA DLA PRÓCHNICY
Zupełnie inne obserwacje aktywności
proantocyjanidów poczynili naukowcy
z Uniwersytetu Rochester. W 2006 r. opublikowali
wyniki badań, które wykazały,
że związki te chronią szkliwo zębów przed
bakterią mogącą wywołać próchnicę (Streptococcus
mutans). Bakteria ta, wykorzystując
cukry proste zawarte w pokarmie, tworzy
lepki wielocukier, glukan, który ułatwia
jej przyleganie do powierzchni zębów
i tworzenie płytki nazębnej. Ochronne
działanie proantocyjanidów polega na
hamowaniu aktywności glykozylotransferazy
– enzymu niezbędnego do wytworzenia
lepkiego glukanu.
Podobnie działają inne aktywne biologicznie
związki zawarte w owocach żurawiny
– flawonole. Obie grupy związków
hamują także wytwarzanie kwasu przez
S. mutans, który niszczy szkliwo i prowadzi
do zmian próchniczych. Odkrycie to nie
oznacza jednak, że możliwe będzie picie
soku z żurawiny zamiast mycia zębów,
ale istnieje szansa na umieszczenie aktywnych
związków w pastach do zębów.
34 Farmacja i ja Listopad 2007
Żurawina
na leczniczej ścieżce
W chłodzie i wilgoci
Żurawina, bylina z rodziny wrzosowatych,
rośnie na torfowiskach i terenach
podmokłych. Wywodzi się z chłodniejszych
terenów półkuli północnej.
Obecnie głównym miejscem jej uprawy
są Stany Zjednoczone, choć można
spotkać ją również w Kanadzie,
południowym Chile i w rejonie Morza
Bałtyckiego.
DZIAŁANIE ANTYOKSYDACYJNE
Proantocyjanidy i flawonole należą do
flawonoidów. Są to związki pochodzenia
roślinnego, które wykazują silną aktywność
przeciwutleniającą, czyli chronią komórki
ciała przed uszkodzeniami pod wpływem
wolnych rodników tlenowych. W owocach
żurawiny występuje jeszcze jedna grupa
związków o podobnych właściwościach
– są to antocyjany. Dzięki całej gamie
związków chroniących przed nadmiarem
wolnych rodników żurawina stała się częstym
obiektem badań w tym kierunku.
Pierwsze wyniki prowadzonych in vitro
badań informujące o wspomnianej aktywności
żurawiny, zaczęły pojawiać się
kilkanaście lat temu. Jedne z ostatnich,
oceniające działanie antyoksydacyjne in
vivo u ludzi, ukazały się w sierpniu tego
roku. W badaniach tych, jako markery
stresu oksydacyjnego naukowcy z Kanady
przyjęli m.in. stężenie we krwi utlenionych
lipoprotein małej gęstości – oxLDL. Ten
„zły cholesterol” po utlenieniu uszkadza
śródbłonek naczyń krwionośnych, ułatwiając
rozwój blaszki miażdżycowej.
W badaniu wzięło udział 30 osób, które
przez 12 tygodni spożywały sok z żurawiny
(pierwsze 4 tygodnie 125 ml; kolejne 4
tygodnie – 250 ml; a przez ostatnie 4 tygodnie
– 500 ml dziennie). Po zakończeniu
badania okazało się, że udało się
uzyskać istotne obniżenie oxLDL, a co
za tym idzie – zmniejszyło się ryzyko
uszkodzenia śródbłonka naczyń oraz rozwoju
miażdżycy.
Piśmiennictwo:
1. Blumenthal M, The ABC Clinical Guide to Herbs. American Botanical Council; Austin 2003.
2. Lynch DM, Cranberry for Prevention of Urinary Tract Infections. Am Fam Physician. 2004 Dec
1;70(11):2175-7.
3. Duarte S el al., Inhibitory effects of cranberry polyphenols on formation and acidogenicity of
Streptococcus mutans biofilm. FEMS Microbiol lett. 2006 Apr;257(1):50-6.
4. Ruel G et al., Low-calorie cranberry juice supplementation reduces plasma oxidized LDL and cell
adhesion molecule concentrations in men. Br J Nutr. 2007 Aug 29;:1-8.
Fot. East News