Leren van tegenspraak en tegenwicht

Leren van resultaatsturing?
Voor de fellows staan vragen naar nut en noodzaak van prestatiesturing
centraal in het huidige maatschappelijke en politieke discours over
bestuur en beleid. De fellows richten zich dan ook op de relatie tussen
resultaatsturing en het leren. Zij zijn benieuwd hoe professionals prestatiemeting
en outputsturing binnen hun eigen overheidsorganisatie ervaren
en hoe zij omgaan met de invoering ervan en de informatie die het
oplevert. De vraagstelling van waaruit zij vertrekken luidt: “Onder welke
condities leidt de invoering van resultaatgerichte sturing tot duurzaam
leren bij overheidsprofessionals?”
De fellows hanteren als uitgangspunt dat resultaatsturing gezien kan
worden als een instrument voor verbetering van beleid en bestuur en
dus voor leren: “Sturing van overheidsprofessionals door middel van
prestatiemeting kan in positieve zin bijdragen tot het leren van, door en
zelfs over deze professional”. Zij refereren aan De Bruijn die spreekt van
een ‘heilzame werking’ door meer focus, een verbeterd inzicht in beleid
en uitvoering en een prikkel voor innovatie door een beter zicht op verantwoording
(2006). Tegelijkertijd erkennen de fellows op voorhand dat
er ook nadelen kunnen kleven aan overmatige sturing op prestaties en
resultaten. Als actoren een te sterke nadruk leggen op oordelen en afrekenen
kunnen perverterende effecten optreden: het blokkeren van innovaties
en ambities, het stimuleren van strategisch gedrag en het verdrijven
van de professionele habitus (vergelijk De Bruijn, 2006).
In de benadering van de fellows valt de nadruk op ‘duurzaam’ leren op.
Het gaat de fellows uitdrukkelijk niet alleen om eenmalige leerervaringen.
Een systeem van resultaatgerichte sturing – maar in wezen ieder
instrument dat tot leren moet leiden – moet volgens hen gericht zijn op
veelvuldige ervaringen. Juist door de herhaling van feedback blijven professionals
gemotiveerd in hun streven naar verbetering van het functioneren
van zichzelf, de teams waarin zij opereren, hun eigen organisatie
en – breder – de overheid. De introductie van een systeem van resultaatsturing
moet volgens de fellows leiden tot een ‘relatief stabiele gedragsverandering’,
die voortkomt uit ervaring. In aansluitend op De Kleer
moet het gaan om een zichtbaar extern proces van gedragsverandering
na een intern, cognitief leerproces (2002).
De fellows zien het middenmanagement als cruciale schakel bij resultaatsturing.
Deze groep wordt enerzijds geconfronteerd ‘met de invoering
van prestatiesturing’, maar zijn daarnaast ook degenen die de methodiek
naar de uitvoering en dus professionals moeten vertalen. Zij staan mid-
Leren van tegenspraak en tegenwicht 15