Leren van tegenspraak en tegenwicht

aan het evenwicht tussen variëteit en simplificering enerzijds, en dynamiek
en voorspelbaarheid anderzijds (vergelijk De Bruijn, 2006, en Van
Gunsteren 2003). Concreet: hij draagt bij aan het beantwoorden van de
vraag hoeveel indicatoren er eigenlijk nodig zijn en welke doelstellingen
prioriteit moeten hebben.
Van de ontwerpprincipes die De Bruijn schetst bij de invoering van
prestatiemeting (interactie, evenwicht tussen variëteit en redundantie
en dynamiek), is interactie voor de fellows het belangrijkste. Een goede
communicatie over nut en noodzaak van systemen van resultaatsturing
en de daarbij gebruikte doelstellingen en indicatoren is onmisbaar voor
duurzaam sociaal leren. Het in een dialoog bij elkaar brengen van de
belangen van topkader en professionals maakt eigen betekenisgeving en
dus leren mogelijk. Naast de sociale dimensie speelt ook autonomie een
belangrijke rol: professionals die zich niet in hun autonomie aangetast
voelen, zullen hun bijdragen aan resultaatgerichte sturing voortzetten,
ook als de druk van prestatiesturing wegvalt.
Uitspraken van geïnterviewden: “Het is van groot belang dat er draagvlak
is voor de indicatoren. Dit is groter naarmate men meer kan meedenken
over de vormgeving ervan. Als indicatoren niet worden begrepen en gedeeld
– ze komen uit de lucht vallen – dan leidt dat tot negatieve effecten.”
“Het is de uitdaging om kwantitatieve indicatoren kwalitatief te interpreteren
en te communiceren. Naarmate echter de druk om kwantitatieve
indicatoren te halen groter wordt, komt deze kwalitatieve waardering meer
onder druk.”
Er is sprake van een intrigerende paradox. Zoals gesteld is de invoering
van resultaatsturing in de meeste gevallen van bovenaf als rationeel
ontwerp geïntroduceerd. De fellows constateren dat deze strategie waarschijnlijk
niet voor iedereen succesvol is. Tegenover de mondige en zelfverzekerde
‘tegenwichtprofessional’ die de discussie opzoekt en in resultaatsturing
(uiteindelijk) zijn eigen visie en waarden kwijt kan, staan
lijdzaam conformerende en zelfs perverterende professionals.
Leren van tegenspraak en tegenwicht 19