HAZAR WORLD - SAYI: 34 - EYLÜL 2015

İRAN NÜKLEER ANLAŞMASI / NUCLEAR DEAL WITH IRAN
ve İran arasındaki nükleer gerilimi ABD
merkezli İran Ulusal Direniş Konseyi’nin
Başkanı Ali Rıza Caferzade’nin 14 Aralık
2012 tarihinde Washington’da yaptığı
basın toplantısının medyatikleştirdiğini
söyleyebiliriz. Peki ne diyordu Caferzade
o basın toplantısında? Diyordu ki İran,
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’ndan
(IAEA) habersiz nükleer silahlanma için
uranyum zenginleştirme çalışmaları yürütüyor.
Hatta Caferzade, bunun için iki tesisi
de hedef gösteriyordu: Natanz’da uranyum
zenginleştirmesi yapan İran, Arak’ta ise
ağır su tesisi inşa ediyordu. Böyle bir habere
karşılık 11 Eylül saldırısı ile terör ve
tehdit kavramlarına karşı daha duyarlı
hale gelen ABD ne yaptı? Savaştı mı? Hayır
bu sefer ilk akla geleni yapmadı. Çünkü
ABD’nin Irak işgali sonrası yaşadığı başarısızlık
ve Orta Doğu’da yaşanan istikrarsızlık
belli ki bu gizli nükleer çalışmalara karşı
ABD’yi İran’la savaşmak yerine masaya
oturmaya itti. 2006’da Birleşmiş Milletler’in
(BM) beş daimi üyesi ve Almanya ile oturulan
masadan 2015 yılının Temmuz ayında
uzlaşı ile kalkıldı. ABD’de demokratların
iktidarı ile Obama’nın Başkan olması ve
İran’da uzlaşmaz Ahmedinejad devrinin
biterek cumhurbaşkanlığı koltuğuna
Hasan Ruhani’nin oturması da bu uzlaşıyı
destekleyen faktörler arasındaydı. Varılan
mutabakat sonucuna göre İran uranyum
zenginleştirme faaliyetlerini sınırlandıracak,
nükleer tesislerini IAEA’ya açacak;
buna karşılık olarak da İran’a uygulanan
ekonomik ve mali yaptırımlar kaldırılacak,
silah ambargosu ise bir süre daha devam
edecek. 14 Temmuz’da varılan bu mutabakatın
hemen ardından İran’da halk kutlama
için sokağa döküldü. Ülkenin petrol gelirlerinin
2012 yılından itibaren 160 milyar
dolar azaldığı düşünüldüğünde İranlılara
bu mutluluğu çok görmemek gerek. Elbette
ambargonun kalkmasının sadece maddi
refahı değil arkasından daha özgür bir
yaşamı getirmesi ihtimalini de dipnot düşmekte
fayda var.
REKABETÇİ POLİTİKA MI? EKONOMİK
İŞBİRLİĞİ Mİ?
Mutabakat sonucunun çıktığı masada
olmayan ama masada varılacak sonuçtan
etkilenecek ülkelerden biri ise Türkiye’ydi.
Evet Türkiye, İran ile girilen nükleer pazarlıkta
yoktu ama çıkan sonucun hem siyasi
hem de ekonomik anlamda etkisi altında
olduğu çok açık. Bölgedeki Türkiye ve İran
arasındaki kadim rekabeti ise inkar etmeye
01
OBAMA VE RUHANİ
FAKTÖRÜ
MUTABAKATIN
SONUCUNU ETKİLEDİ.
OBAMA AND
ROUHANI HAS
AFFECTED THE
RESULT OF THE DEAL.
hard to turn into a ghost after 1979- burnt
to the ground and how did the nuclear tension
emerge? One might suggest that the
nuclear tension between the US and Iran
became highly popular following the press
conference held on December 14, 2012 in
Washington DC by Alireza Jafarzadeh,
President of the National Council of
Resistance of Iran which is based in the US.
He said Iran was secretly involved in uranium
enrichment in an attempt to develop
nuclear weapons, keeping the International
Atomic Energy Agency (IAEA) in the dark.
Engaged in uranium enrichment in Natanz,
Iran was also building a heavy water reactor
in Arak. Having become more sensitive
to the concepts of terrorism and threat after
9/11, what did the US do in the face of such
news? Did it start a war? No. This time it kept
28 EYLÜL 2015 SAYI 34 - SEPTEMBER 2015 ISSUE 34