nalgures para pdf - Asociación Cultural de Estudios Históricos de ...

3.4. Betanzos
Masonería e cultura en Galicia no contexto das dúas repúblicas (1873-1936)
Roque Ponte Peña: (Plutarco, grado 4º, "Luz de Brigantium nº 316" de Betanzos e "María
Pita nº 317" da Coruña). Catedrático, será fundador e director de El Censor (1883), La
Libertad (1886), colaborando en Las Riveras del Mendo e El Progreso.
Fernando García Acuña: (ca. 1860-1890) (Garcilaso, grado 3º, “María Pita nº 317”).
Médico de profesión, dirixe El Escobón (1888) e Las Riveras del Mendo (1889),
colaborando en El Censor e La Libertad, e colabora en El Eco de Galicia (La Habana) e O
Tío Marcos da Portela (Ourense).
Adolfo Vázquez Gómez: (1869-1950), grado 33º, nacido en Ferrol en 1869, comeza en 1884
a escribir os seus primeiros artigos en xornais como El Regional (Lugo), Galicia Moderna (La
Habana) e Galicia Liberal (Compostela), que tamén dirixirá. En Portugal funda e dirixe El
Galleguito (1886), En Madrid foi membro da redacción do xornal La República colaborando
tamén en El Combate (Barcelona) e La Guindilla (Pontevedra) -que dirixía o seu amigo, tamén
masón, Víctor Said Armesto-. Na cidade de Betanzos colabora en Las Riveras del Mendo e ¡Ya
somos tres!, fundando posteriormente El Valdoncel e El Mendo. Presidiu nesta histórica cidade
o Ateneo Obreiro, o Centro Republicano Federal e o Orfeón Eslava. Tempo despois, na coruña,
formou parte da redacción de El Telegrama. Emigrará a Sudamérica, onde realizará un
intensísimo labor xornalístico no que agora non podemos entrar en detalle.
Manuel Roel Longueira: (1898-1968) ("Triángulo Ronsel nº 76" de Betanzos). Colaborou en
A Nosa Terra (A Coruña), O Tío Marcos da Portela (Ourense), Rexurdimento (Betanzos) e
correspondente de El Pueblo Gallego (Vigo). Na súa estadía en América dirixiu Lar (Bos Aires),
director interino de Galicia (Bos Aires) e encargado da publicación de Breogán (Avellaneda).
3.5. Lugo
Manuel Castro López: (1860-1926) (Casteló, grado 18º, "Moreto nº 230", "Capítulo
Lucense Agustiniano nº 74" e "Capítulo Provincial de Lugo", todas luguesas). Funda e dirixe
El Ciudadano (Lugo, 1889). Colabora en ¡Ya somos tres! (Betanzos). En 1892 emigra (polas
presións eclesiásticas) a Bos Aires, facéndose propietario da revista El Eco de Galicia (que
fundara pouco antes outro masón galego, José Cao Luaces). Era unha revista galeguista, de
ideoloxía rexional-federalista. Autor de Efemérides Galaicas. Colabora en Acción Gallega
(Bos Aires). Publica, en Bos Aires, un denominado Almanaque Gallego (entre 1898-1927),
Boletín Oficial del Centro Gallego (Avellaneda).
Manuel Leiras Pulpeiro: (1854-1912) (Lúculo, "Vallibria Redempta nº 397/nº 7" de
Mondoñedo). Escribiu en galego, publicando, dende o ano 1884, os seus versos en O Tío
Marcos da Portela, (Ourense), ou na revista Galicia (A Coruña). Só publicou, en vida, un libro,
Cantares Gallegos (1911). En 1930 publícanse as súas Obras Completas, Tomo I (Poesías) na
editora Nós da Coruña, que engade 88 novos poemas e, en 1970, Xosé Luís Franco Grande
compilará o resto da súa producción, baixo o título Obra completa. Na súa campa, no cemiterio
civil de Mondoñedo, figura o seguinte epitafio: "Amou a verdade e practicou o ben".
NALGURES · TOMO I · AÑO 2004
317