GURASOENTZAKO GALDERA-SORTA Ebaluazio diagnostikoa

APOLO 13 “Houston, arazo bat dugu”
1970eko apirilaren 11n, larunbatarekin, 14:13an (tokiko orduan), Apolo 13 espazioontzia
Ilargira abiatu zen. Ilargirako bidean, Lurretik 320000 km-ra zegoenean, 2
zk.dun oxigeno-depositua lehertu zen eta horrek 1 zk.dun deposituan matxura eragin
zuen. Tresnen irakurketek erakutsi zuten oxigeno-deposituetako bat oso-osorik hutsik
zegoela eta bigarrena husten ari zela. Oxigenoa ezinbestekoa zen argindarra, ura,
oxigenoa eta argia ematen zuten erregai-zelulen funtzionamendurako. John Swigert
astronauta izan zen, lurreko NASAren kontrol-gunera deituz, "Houston, arazo bat
dugu" esaldi triste eta ezagun hura esan zuena.
Gene Kranz NASAren hegaldiko zuzendariak eta hegaldiko ingeniariek agintemoduluan
eskuragarri zegoen energiari buruzko kalkuluak egin zituzten.
Hondatutako moduluan jarraitzea ezinezkoa zela ikusi zuten eta, ondorioz,
astronautei eskatu zieten aginte-modulua utzi eta ilargi-modulura igarotzeko,
hondatutako moduluan gelditzen zen energia guztia aurreztu ahal izateko, jakin
baitzekiten hondaturik bazegoen ere Lurrera itzultzeko ezinbestekoa izanen zela
modulu hura. Misioa bertan behera uztea (bere helburuari dagokionez) eta
tripulatzaileak itzultzea erabaki zuten.
LEM edo ilargi-modulua diseinaturik zegoen barnean bi astronauta 45 orduz
hartzeko, baina hiruk sartu behar izan zuten 90 orduz. Oxigenoa ez zen arazoa, ilargimoduluko
depositukoarekin eta ilargi inguruko paseoetan erabili behar ziren
jantzietan zegoenarekin behar zutena baino gehiago izanen bailukete. Bestalde,
itsasoratzerako larrialdietarako botiletako oxigenoa ere hor zegoen.
Karbono dioxidoa (CO 2) ezabatu behar zen eta hori zen arazoetan garrantzitsuena.
Karbono dioxido hori suntsitzeko, litio hidroxidoa zuten irazkietan igarotzen zen
airea (litio hidroxidoak CO 2-a xurgatzen du). LEMa bi pertsonak bertan bi egunez
egoteko prestatu zen eta orain hiru pertsonak lau egunez egon beharko zuten.
Ondorioz, LEMeko irazkiek ez zuten sortutako CO 2-aren soberakina suntsituko eta
aginte-modulukoak ez ziren LEMekoetara egokitzen. Gorabehera izan eta egun eta
erdira, CO 2 bidezko kutsadura-mailaren berri ematen zuten argiek erakutsi zuten
maila arriskutsuetara iristen ari zela. Lurrean, bestalde, ingeniariek asmatu zuten
LEM aginte-moduluko irazkiak nola egokitu eta horren berri eman zieten
astronautei; hala konpondu zen CO 2-ren soberakinaren arazoa.
Bidaia oso deserosoa izan zen. Hala ere, gertatutako arazo guztiak gorabehera,
tripulazioa Ozeano Barean itsasoratu zen onik, Samoatik hurbil, 1970eko apirilaren
17an, zentro espazialaren eta munduaren gozamenerako.
“Hacia un enfoque de la educación en competencias” artikulutik hartua, egokitua eta itzulia (145.-148. or.).
Hezkuntza eta Zientzia Kontseilaritza. Asturiasko Printzerriko Gobernua.
127