24.04.2013 Views

Download - Centro Documentazione Luserna

Download - Centro Documentazione Luserna

Download - Centro Documentazione Luserna

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

8<br />

Zung un khunst<br />

Lingua<br />

ed arte<br />

C os’è<br />

la Cultura? Questa è una domanda su<br />

cui si può parlare a lungo e di cui non esiste<br />

ancora una risposta considerata giusta da tutti,<br />

quello però su cui molti si trovano d’accordo è<br />

che l’espressione artistica è una delle componenti<br />

di cui la Cultura no può fare a meno.<br />

L’arte e il linguaggio si influenzano a vicenda<br />

come espressione dell’ambiente e della cultura<br />

in cui l’artista, il parlante, vive.<br />

Perdere col tempo, dimenticare una di queste<br />

parti non può che privare la cultura di <strong>Luserna</strong><br />

di un aspetto che la rende speciale spingendola<br />

di un altro passo verso la morte nell’omologazione.<br />

Preservare, ritrovare e favorire una o più<br />

di queste parti arricchirebbe sia la cultura cimbra<br />

che le culture che con essa sono in contatto.<br />

FERÅINE<br />

Sprache<br />

und Kunst<br />

Dar Foldjo<br />

Baz iz di kultur? Afd ditza magma drau ren vor a baila ma niamat boazts nånet djüst, però dassèll boda<br />

ettlane håm vorstånt iz ke di khunst iz an toal boda di kultur mage nètt nètt håm.<br />

Di khunst un di zung mång nètt tüan pit mindar ummåna vodar åndarn zoa to maga zoang un machan<br />

khennen alln di belt un di kultur boda lebet dar khünstlar un ’z mentsch boda redet soi zung.<br />

Vorliarn pidar zait, vorgessan ummana von zboan, di khunst odar di zung, billts muanen vortnemmen dar<br />

Kultur vo Lusérn eppaz bodase macht åndarst baz di kultur von lentar boda zoin uminum üs un schupfanse<br />

bahemme zuar in toat vonaran kultur boda nicht varlert.<br />

Haltn bol, bidar vennen odar nå helvan dar zung un da khunst macht sichar raichar sai da ünsar sai di<br />

kulturn von laüt boda lem nåmp üs.<br />

Boazante ditza, zidar viar djar dar Kulturistitut Lusérn pin maistre vodar schual von MART untarleng in<br />

khindar un in djungen lusernar berkhstattn to arbata pitnåndar Khunst un Zung, Traditziong un Naüge.<br />

Bar mangas nètt rüavan auz un nètt durch vüarn diza groaza arbat nètt lai zoa to schütza in üs di khunst<br />

boda iz gistånt fin haüt lugart odar nètt gikhennt, abe zovl to maga schenkhan in khindar un in djungen<br />

lusernar eppaz mearar darmitt pidar altn liaba Zung to maga khön un zoang soine burtzan un soi traditziong.<br />

Ditza bode hån gisribet iz lai ummaz von sachandar boda vürkhinnt nå disarn arbat zbistnen in MART un<br />

in Kulturinstitut, åndarst khüttsas dar dott. Carlo Tamanini boda nå steat disarn berkstatt un boda ågeat<br />

dar “seal” von khindar un von djungen boda soin gihelft to vorstiana soin “soin åndarst”.<br />

Rodolf von Stefane/Rodolfo Nicolussi Moz<br />

Was ist Kultur? Über diese Frage könnte man lange<br />

diskutieren, es gibt darauf noch keine Antwort,<br />

die von allen als richtig akzeptiert werden<br />

könnte; über eines sind sich jedoch viele einig und<br />

zwar, dass der künstlerische Ausdruck einer jener<br />

Komponenten ist, auf die die Kultur nicht verzichten<br />

kann. Kunst und Sprache beeinflussen sich gegenseitig<br />

als Ausdruck des Umfeldes und der Kultur in welcher<br />

der Künstler, der Sprechende lebt. Geht einer<br />

dieser Teile mit der Zeit verloren oder gerät in Vergessenheit<br />

so bedeutet dies, der Kultur von Lusern einen<br />

Aspekt zu entziehen, der sie zu etwas besonderem<br />

macht, sie einen weiteren Schritt in den Tod der Homologation<br />

zu bringen. Die Bewahrung, das Wieder<br />

finden und die Förderung einer oder mehrerer dieser<br />

Aspekte würde nicht nur die zimbrische Kultur berei-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!