Download - Centro Documentazione Luserna
Download - Centro Documentazione Luserna
Download - Centro Documentazione Luserna
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
8<br />
Zung un khunst<br />
Lingua<br />
ed arte<br />
C os’è<br />
la Cultura? Questa è una domanda su<br />
cui si può parlare a lungo e di cui non esiste<br />
ancora una risposta considerata giusta da tutti,<br />
quello però su cui molti si trovano d’accordo è<br />
che l’espressione artistica è una delle componenti<br />
di cui la Cultura no può fare a meno.<br />
L’arte e il linguaggio si influenzano a vicenda<br />
come espressione dell’ambiente e della cultura<br />
in cui l’artista, il parlante, vive.<br />
Perdere col tempo, dimenticare una di queste<br />
parti non può che privare la cultura di <strong>Luserna</strong><br />
di un aspetto che la rende speciale spingendola<br />
di un altro passo verso la morte nell’omologazione.<br />
Preservare, ritrovare e favorire una o più<br />
di queste parti arricchirebbe sia la cultura cimbra<br />
che le culture che con essa sono in contatto.<br />
FERÅINE<br />
Sprache<br />
und Kunst<br />
Dar Foldjo<br />
Baz iz di kultur? Afd ditza magma drau ren vor a baila ma niamat boazts nånet djüst, però dassèll boda<br />
ettlane håm vorstånt iz ke di khunst iz an toal boda di kultur mage nètt nètt håm.<br />
Di khunst un di zung mång nètt tüan pit mindar ummåna vodar åndarn zoa to maga zoang un machan<br />
khennen alln di belt un di kultur boda lebet dar khünstlar un ’z mentsch boda redet soi zung.<br />
Vorliarn pidar zait, vorgessan ummana von zboan, di khunst odar di zung, billts muanen vortnemmen dar<br />
Kultur vo Lusérn eppaz bodase macht åndarst baz di kultur von lentar boda zoin uminum üs un schupfanse<br />
bahemme zuar in toat vonaran kultur boda nicht varlert.<br />
Haltn bol, bidar vennen odar nå helvan dar zung un da khunst macht sichar raichar sai da ünsar sai di<br />
kulturn von laüt boda lem nåmp üs.<br />
Boazante ditza, zidar viar djar dar Kulturistitut Lusérn pin maistre vodar schual von MART untarleng in<br />
khindar un in djungen lusernar berkhstattn to arbata pitnåndar Khunst un Zung, Traditziong un Naüge.<br />
Bar mangas nètt rüavan auz un nètt durch vüarn diza groaza arbat nètt lai zoa to schütza in üs di khunst<br />
boda iz gistånt fin haüt lugart odar nètt gikhennt, abe zovl to maga schenkhan in khindar un in djungen<br />
lusernar eppaz mearar darmitt pidar altn liaba Zung to maga khön un zoang soine burtzan un soi traditziong.<br />
Ditza bode hån gisribet iz lai ummaz von sachandar boda vürkhinnt nå disarn arbat zbistnen in MART un<br />
in Kulturinstitut, åndarst khüttsas dar dott. Carlo Tamanini boda nå steat disarn berkstatt un boda ågeat<br />
dar “seal” von khindar un von djungen boda soin gihelft to vorstiana soin “soin åndarst”.<br />
Rodolf von Stefane/Rodolfo Nicolussi Moz<br />
Was ist Kultur? Über diese Frage könnte man lange<br />
diskutieren, es gibt darauf noch keine Antwort,<br />
die von allen als richtig akzeptiert werden<br />
könnte; über eines sind sich jedoch viele einig und<br />
zwar, dass der künstlerische Ausdruck einer jener<br />
Komponenten ist, auf die die Kultur nicht verzichten<br />
kann. Kunst und Sprache beeinflussen sich gegenseitig<br />
als Ausdruck des Umfeldes und der Kultur in welcher<br />
der Künstler, der Sprechende lebt. Geht einer<br />
dieser Teile mit der Zeit verloren oder gerät in Vergessenheit<br />
so bedeutet dies, der Kultur von Lusern einen<br />
Aspekt zu entziehen, der sie zu etwas besonderem<br />
macht, sie einen weiteren Schritt in den Tod der Homologation<br />
zu bringen. Die Bewahrung, das Wieder<br />
finden und die Förderung einer oder mehrerer dieser<br />
Aspekte würde nicht nur die zimbrische Kultur berei-