DE ANIMA - Telefonica.net

p. 14 / de 145
de memoria sensibilium, nam memoria earum rerum quae sub sensu
cadere non possunt, qualis in nobis tantum reperitur, ad intellectum
pertinet, ut infra.
Ad secundum, Themistius, hic, cap 11, ait apes
et formicas habere memoriam. Idem Albertus, tract 1, cap 7; D *
Thomas, 1 Metaphysicae, lect 1, ubi Aristoteles videtur dicere idem;
Averroes, 3 De Anima, cap 3. Et ratio est, nam ista animalia sunt
valde artificiosa, de quibus Aristoteles, 9 De historia animalium, cap
38; D Thomas, 3 Contra Gentes, cap 13, et opera eorum aperte *
docent cognitionem rerum absentium, nam formica eam semitam semper
deambulat, et si amittit quaerit illam et illa inventa progreditur. Et
apes etiam redeunt ad flores quos semel degustarunt. Et ideo certum
videtur haec animalia habere memoriam.
Ad Aristotelem autem hic respondetur cum
Simplicio quod negat illis memoriam perfectam et determinatam;
sed hoc non est verum, ut patet. Averroes vero respondet quod
exemplorum non requiritur veritas. Philoponus, hic, f. 81, col. 3,
dicit dupliciter distingui memoriam: aliam ratiocinativam *
praeteritorum et a natura prudentem, aliam vero docilem; et inquit apibus et
formicis negari hanc secundam memoriam, non primam. Quae *
doctrina desumpta est ex Aristotele, 1 Metaphysicae, cap 1, ubi ait quod
animalia quae cum memoria habent auditum, prudentiam habent, non
quidem ut significat habitum consultandi de agendis secundum
rectam rationem, ut definit 6 Ethicorum, sed ut significat iudicium
naturale recte agendorum, quod ita fit ac si prudentia fiat. De qua re
D Thomas, 2.2 q 47, a 15. “Animalia, inquit Aristoteles, quae
cum memoria habent auditum, disciplinabilia sunt”, non etiam in
rigore disciplina sumpta, ut significat instructionem sumptam ab alio
ad operandum secundum rationem, sed ut late significat quamdam
instructionem quae ex consuetudine manet. Et huiusmodi sunt *
animalia ex his quae cum memoria habent auditum, nam auditus est sensus
disciplinae.
6 De apibus nonnula. Inter animalia ergo primi generis, quae *
memoriam habent sine auditu, numerat Aristoteles, dicto loco, apes.
Et ita sane constat experientia eas habere memoriam et
prudentiam naturalem; tamen quod auditu careant non est certum,
nam ipse Aristoteles, 9 De historia, cap 4, dubitat an audiant, et ibi
refert apes, cum dormiunt, ab una vigilante summo mane excitari;
quod si verum est, probabile valde est eas audire.
Item, experientia patet quod apes congregantur sonu fistulae;
nec potest dici, ut D Thomas ibi respondet, non moveri auditu, sed
motione aeris, quam tactu sentiunt. Non enim motio est tanta, immo
aliquando est nulla, nec esset cur illa motio magis illas congregaret
quam dispergeret.
Item nam ut congregentur necesse est quod motus certo modo
et mensura fiat; quare probabilius credo illas audire.
Unde ad naturalem prudentiam istorum animalium, quamvis
necessaria sit memoria, quia est pars prudentiae, teste Cicerone, Ad
Herennium, non tamen est necessaria carentia auditus.
7 De organo. Circa organum notandum quod Aristoteles, *
ponens radicem sentiendi in corde, consequenter ait non esse organum
huius sensus. Ita De senectute et iuventute, cap 3.
Sed nos consequenter dicimus organum istius sensus esse in *
cerebro. Quae est sententia Galeni et Hippocratis et aliorum. Quos
supra [...].
Et probatur experientia. Nam nos experimur *