DE ANIMA - Telefonica.net

p. 63 / de 145
fuga, illi qui in actu exercito ordinantur ad illam, ut imperium, sunt
magis practici quam illi qui tantum iudicant in actu signato hoc esse
faciendum. Omnes tamen possunt dici practici absolute, quia omnes
habent pro fine opus.
Sed contra. Omnis actus intellectus est practicus, nam
omnis ille est excitativus voluntatis, saltem ad delectationem; et cognitio
Dei est pra ctica, quia est motiva voluntatis.
Respondetur negando sequelam, nam actio practica non *
dicitur illa qua potest aliquis effectus sequi in voluntate, ut D Thomas
notat, De veritate, q 14, a 4, sed illa quae est directiva operum *
voluntatis, et ad hoc tendit ex genere suo, et huiusmodi est omne dictamen
intellectus circa res agendas vel fugiendas; et huiusmodi etiam sunt
omnes actus consilii, qui inducunt ad operandum, quamvis efficaciter
id non faciant, nam hoc non est de ratione omnium actuum *
practicorum, sed tantum quod ad id tendant.
11 2º, colligitur ex dictis quidnam sit actus practicus, quid
vero praxis. De quo plurimi disputant tam metaphysici quam
theologi.
Quidam enim affirmant praxim necessario debere esse *
operationem intellectus.
Alii vero, ut Scotus, Soncinas, etc, definiunt praxim esse *
operationem necessario alterius potentiae ab intellectu.
Tamen forte dissensio est de nomine, nam actus practicus
dicitur ille actus intellectus quo ordinat aut dirigit operationem aliquam,
praxis vero dicitur illa operatio quae regulatur et ordinatur per
actionem practicam intellectus, nam “praxis” nomen graecum est, latine
“operationem” significans. Et hic videtur communis usus
vocabulorum. Et ita communiter praxis est actus alterius potentiae ab
intellectu; actus vero practicus est elicitus ab ipso intellectu.
12 Sed an aliquando praxis sit actus elicitus ab intellectu posset *
dubitari. Communiter id negatur.
Sed dicendum quod actus intellectus dupliciter possunt *
considerari:
Uno modo, ut operatio quaedam est secundum substantiam
suam tantum, et ut sic est verus vel falsus, et speculatio quaedam est.
Alio modo, potest considerari actus intellectus ut obicitur actui
voluntatis, et eligitur a voluntate, et imperatur a prudentia, et ut sic
actus intellectus est bonus vel malus. Et hoc modo actus intellectus est
praxis, nam sunt actus voluntarii et morales et virtutes vel vitii.
Unde quando D Thomas, 1.2, q 57, a 1, ad 1, ait habitum *
practicum dirigere opus exterius, id est, alterius potentiae ab intellectu,
non intelligendum est necessario et semper, sed communiter tantum,
nam prudentia etiam dirigit actus intellectus, quantum ad usum; vel
certe intelligitur quod immediate dirigit actum alterius potentiae,
nempe voluntatis; mediate vero potest dirigere actum intellectus,
inquantum sub electione voluntatis cadit.
13 3º, colligitur decisio quaestionis propositae, cuius conclusio sit:
Intellectus practicus et speculativus non sunt duae, sed una potentia
tantum et realiter et formaliter.
Ita D Thomas, supra, asserens hos intellectus tantum differre
secundum modum concipiendi nostrum.
Et ratio est, quia obiectum adaequatum intellectus est unum
formaliter, nempe intelligibile, sub quo continentur practicum et *
speculativum tamquam partialia et eorum actus tamquam comprehensa
sub adaequato obiecto, ut supra in simili dicebamus de sensu
interiori.