DE ANIMA - Telefonica.net

p. 8 / de 145
esse facile immutativa et apprehensiva, cognoscens vero potentia in *
absentia debet esse conservativa et retentiva specierum; ista autem duo
non possunt convenire eidem potentiae materiali, nam facilis *
apprehensio in corporalibus provenit ex humiditate, retentio vero ex
siccitate; quae duo non possunt praedominari in organo eiusdem *
potentiae; ergo.
Et confirmatur ex illa maxima “Quae in superioribus
sunt unita, etc.”
Ergo ex his fundamentis clare colligitur opinio D Thomae, nam
ad cognoscendum intuitive per species sensatas omnium sensuum *
requiritur unus sensus interior, qui est sensus communis; ad *
cognoscendum vero abstractive per easdem species requiritur aliud ex secundo
fundamento, et hoc est phantasia; ad cognoscendum vero intuitive per
species insensatas est necessarius alius sensus, ex primo fundamento,
et hoc est aestima tiva seu cogitativa; ad cognoscendum vero *
abstractive per easdem illas species est necessarius alius, ex secundo
fundamento, et hoc est memoria.
Quinta vero opinio praeter omnia consideravit duplicem
cognitionem sensibilium in nobis inventam: aliam simplicem, quae
est phantasia propria, aliam vero compositam seu imaginariam, qua
fingimus montem aureum. Et ad hanc operationem addit quintam
potentiam.
Et consimili ratione sexta opinio addit sextam propter *
diversum modum memorandi in reminiscentia.
15 Primum fundamentum ad conclusionem. Pro decisione veritatis
est notandum quod sensus interni non sunt multiplicandi per
hoc quod unus possit plura quam alius, sed per hoc quod unus non
potest afficere actum alterius, nec e contrario, nam si ponuntur duo
sensus interni, quorum unus potest quidquid alius et plura, superflue
ponitur ille quae pauciora potest; et ideo ad operationes *
incompossibiles eidem potentiae est respiciendum, et quot fuerint *
huiusmodi operationes, tot multiplicare internos sensus, et non plures *
neque pauciores.
Dices: Ergo superflue ponuntur sensus exteriores, nam *
quidquid illi possunt, potest interior; ille ergo sufficit.
Respondetur, 1º, Non esse simile, nam sensus exteriores
sunt particulares virtutes, quibus addi debuit universalis, quae *
particularibus virtutem praeberet, et de omnibus iudicaret; in internis
autem sensibus non est haec necessitas.
2º, Etiam dicitur antecedens esse falsum, nam aliquid possunt
externi sensus quod non potest interior, nempe immutari ab *
externis sensibilibus; quamvis ergo sensus interior cognoscat quidquid
exterior, non tamen per immutationem obiecti; et ideo ad hoc fuerunt
necessarii externi sensus, quia nisi illi immutarentur, non posset
interior potentia aliquid percipere.
Est ergo constitutum fundamentum, quod acceptant omnes qui
in hac materia recte procedunt, nempe ad eas actiones esse *
multiplicandos sensus internos, quae non possunt reduci ad aliam potentiam,
nam si possunt superfluum est multiplicare plures.
16 2º, est notandum quod in homine non sunt ponendi plures
sensus interiores quam ponuntur in brutis perfectis, quia in illis *
reperitur natura sensitiva cum tota perfectione sua intra proprium gradum,
et si aliqua operatio apparet in homine perfectior, non propterea est in
illo multiplicanda potentia, sed poterit provenire ex maiore perfectione
similis potentiae.
Et ex hoc fundamento secundo excludit D Thomas quintam