DE ANIMA - Telefonica.net

p. 82 / de 145
ut sic dici irascibilem.
Et quod hoc verum sit probatur:
1º, Quia in potentiis cognoscitivis sensitivis una est potentia *
universalis in illo genere quae apprehendit omne obiectum sensibile; ergo
illi correspondet una potentia appetitiva universalis in illo gradu quae
amat et prosequitur omne bonum sensibile. Antecedens autem *
probatum est supra. Consequentia tenet tum a paritate rationis tum quia
appetitus non sequitur cognitionem sensus exterioris, ut supra
vidimus, quia solus interior sensus cognoscit rationem convenientis et
nocivi; ergo si potentia movens appetitum est una, etiam potentia
appetitiva est una.
Et confirmatur, nam consuetum est naturae amare *
unitatem quantum potest; nihil autem repugnat dari potentiam *
universalissimam intra latitudinem obiecti sensibilis; ergo.
2º, arguitur, quia actus irascibilis et concupiscibilis sunt adeo
inter se connexi et ordinati ut non possint recte separari et diversis
potentiis tribui; ergo melius tribuentur eidem. Simili argumento *
conclusimus supra tantum dari unum sensum interiorem et non
distingui realiter. Antecedens probatur. quia irascibilis versatur circa
bona iam concupita, iuxta illud Iac: “Unde bella et lites inter vos, [...]
non ex concupiscentiis vestris, etc.” Et Aristoteles, 8 De animalibus,
ait quod pugnae animalium sunt de rebus concupiscibilibus, scilicet
de cibis et venereis; nihil ergo defendit irascibilis nisi concupita; ergo
congruum et necessarium est ut eadem sit potentia concupiscens et
defendens, nam si tota ratio defendendi est quia concupiscit, quomodo
una potentia defendit quod alia concupiscit?
Explicatur et confirmatur hoc, nam irascibilis irascitur
contra impedientem boni concupiti executionem; ergo appetit tollere
id quod impedit executionem; ergo etiam appetit consecutionem
eiusdem boni; ergo eadem est potentia appetens bonum et appetens tollere
impedimentum.
3º, arguitur: Si istae potentiae distinctae sunt, quaenam illarum
est perfectior? Nam ex una parte videtur quod irascibilis, quia illi *
tribuitur obiectum altius et nobilius; aliunde tamen videtur minus *
perfecta, nam tota ordinatur ad bonum concupiscibilem, scilicet ad *
defensionem illius, unde passiones concupiscibiles nobiliores sunt, scilicet
amor, desiderium, etc. Neutrum ergo potest dici convenienter.
Tandem rationes probantes hanc distinctionem non urgent, et
distinctio rerum sine sufficienti probatione non debet admitti.
Ad primam enim dicitur quod illae rationes diversae *
obiectorum non sunt sufficientes ad distinguendas potentias, quia *
comprehenduntur sub una ratione adaequati obiecti et inter se sunt ita *
subordinatae quod non possunt commode diversis potentiis tribui.
Ad secundam respondetur argumentum non esse *
sumendum ex sensibus exterioribus. Hi enim non movent appetitum *
immediate; sumendum ergo est ex interiori sensu.
Ad tertiam respondetur quod cum irascibilis tota sit propter
concupiscibilem, numquam potest illi esse totaliter contraria; unde si
appetitus sensitivus aliquando amat tristia, est ut consequatur alia *
delectabilia, quae magis appetit. Quod non est contra inclinationem
ipsius concupiscibilis, sed potius perficit illam, cum sit propter
concupita.
Ad quartam respondetur illud non esse sufficiens signum,
quia non provenit ex diversitate potentiarum, sed ex pluralitate *
actuum, nam una potentia, dum unum actum exercet, distrahitur ab aliis;
unde etiam contingit quod concupiscentia accensa circa rem, *