DE ANIMA - Telefonica.net

p. 32 / de 145
Item, nam si cognoscitur singulare in phantasmate, *
assignandum est per quam speciem intelligibilem; non quidem per speciem *
universalem, quia illa est indifferens, nec magis repraesentat hoc quam
aliud. Nec vero potest dici cum Henrico quod phantasma deserviat
intellectui per modum speciei, quia est res materialis et inferioris *
ordinis, et non potest concurrere ad actum spiritualem.
8 Alium modum assignat Scotus, 1 Physicorum, q 2, ad 2, ubi
inquit singulare cognosci ab intellectu per determinationem ad *
particulare phantasma. Sed hic modus vel coincidit cum praecedenti, vel
si aliquid novi dicit, illud est quod, quia phantasma operatur circa
tale singulare, determinetur intellectus ut per speciem universalem
possit cognoscere id singulare. Quod tamen impossibile est, nam
operatio phantasiae impertinens est et insufficiens, si intellectus ipse non
habet principium sufficiens cognitionis; species autem universalis non
est sufficiens, sed species singularis; ergo.
Alii tamen dicunt cognosci singulare per hoc quod cognoscitur
integra collectio accidentium illius. Sed tunc redit quaestio de *
accidentibus, an in universali vel in singulari cognoscantur. Si primum, per
illam non devenimus in cognitionem huius singularis; si secundum,
ergo illa accidentia singularia cognoscuntur per propriam speciem *
directe, quod est intentum.
9 Praeterea, contra has reflexiones sunt argumenta
communia.
Primum desumitur ex experientia, nam antequam quis sciat
facere reflexionem illam, descendendo a natura universali ad *
singularia, scit cognoscere ipsa singularia, ut rusticus cognoscit Petrum et
res individuas, et circa illas ratiocinatur, et prorsus ignorat an natura
universalis possit esse per se subsistens, neque an sit phantasma, sed
immediate singularia cognoscit. Et hoc potest quilibet in se experiri, si
consideret modum quo hactenus singularia cognoscebat, antequam *
addisceret philosophiam.
2º, arguitur: Si in intellectu tantum esset species universalis
naturae specificae per quam cognosceret, sequeretur tantum esse in
intellectu unam speciem repraesentantem hominem in communi, nam
una facta, omnes aliae essent superfluae; ergo species hominis tantum
semel abstraheretur medio phantasmate cuiusdam hominis primo *
cogniti; ergo visis aliis hominibus, intellectus nullam speciem acquireret;
ergo non posset illos distincte cognoscere, nam ibi non esset conversio
ad phantasma, quia intellectus nullam haberet speciem abstractam a
phantasmatibus eorum.
3º, arguitur, quia nulla est ratio neque experientia ad *
denegandam directam intellectus cognitionem singularium, nam vel negatur
propter perfectionem vel propter imperfectionem. Si propter *
perfectionem, multo perfectiores sunt intellectus angeli et divinus, et
cognoscunt singularia directe; si propter imperfectionem, multo
imperfectiores sunt sensus, et tamen illa cognoscunt. Si dicatur esse propter
imperfectionem alterius rationis, nam quia intellectus noster in suo
gradu intellectus est imperfectissimus, ideo potest naturas universales
cognoscere et non ad singularia descendere, hoc nihil valet, nam
intellectus, quamvis imperfectus, elevatur supra perfectionem
sensuum, et ideo attingit cognitionem universalium, non tamen est cur
careat directa cognitione singularium, nam habere debet quidquid est
in potentiis inferioribus.
Et tamen nota quod non omnia singularia aequaliter *
cognoscuntur ab intellectu, sed praecipue cognoscuntur singularia earum *
rerum quae ab intellectu per proprias species cognoscuntur, et de his