Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ой тцжырымы дегешкйз - ол кейб1р шшрлерден жаца<br />
niKip тудырылатын ойлаудыц жогары формасы. Бурынгы<br />
калыптаскан бйпмнен жаца бйпмнщ, бурынгы белгш1<br />
ойдан жаца ойдыц шыгуы icKe асатын ойлаудыц формасын<br />
айтады.<br />
Ой тцжырымы - тк1рлердщ денекерлену жане шыгу<br />
процесс солардыц жуйесь Бул жуйе уш турл1 бШмдерден<br />
немесе ойлардан куралады: бастама ой (посылка), ягни<br />
туйшнщ (заключение) шыгатын кез1, шыгатын (туатын)<br />
ой (выводное знание) жэне негаздеуйп ой (обосновывающее<br />
знание), ягни бастама ойдан шыгатын ойга етудщ<br />
мумюндагш керсететш ой не б1л1м. Ой туйшдеу барльщ<br />
уацытта жалпылык аркылы немесе жалпылыктыц Heriзшде<br />
icKe асады. Мысалы, гылымда организмнщ жеке органдарыныц<br />
езара зацды сейкестш байланысы белй ль<br />
Белгайз жануардыц жер кыртысында сакталган жак<br />
суйегга тапкан галым осы бЪпмнщ нег!зщце жак суйепшц<br />
ёрекш елтне, тастердщ курылысына карап, одан оныц<br />
жем1нщ саны мен сапасы жэне карны мен йпектершщ<br />
курылымы хакында ойлар туйшдей алады. Акырсында<br />
ол белгйп6 ip ыктималдыкпен ол жануардыц б у т л дене<br />
курылысы, тарпшпк ету жолы жошнде ой тушндеуге<br />
мумкшдМ бар. Ой туйшдеудщ карапайым формасы оныц<br />
сан алуан пйарлердщ тутскен турлер1нщ курылысынан<br />
хабар бередь Мысалы, "Гулдердщ 6 e p i де - еммдштер,<br />
роза - гул, ендеше роза да еимдш" десек. Мундагы бастама<br />
да, нейздеу1ш те, тужырым да айкын кыска n iK ip -<br />
лер. А л, курдел1 6 ip жаца тужырымды делелдеу y m iH<br />
оныц осы уш б е л т н щ еркайсысы кептеген шшрден, аксиомалардан,<br />
т.т. ережелерден куралуы тшс. Ой тушндеуде<br />
жаца ой мшдетта турде синтездщ нэтижесь Онда<br />
бурын 6 ip -6 ip iH e H оцшау нерселер 6 ip iK T ip L n e fli, тужырым<br />
(заключение) сол 6 ip iK K e H синтез.<br />
Танымныц сез1мдш жэне рационалдык сатыларын карастыра<br />
келш, олардыц 6ip-6ipiMeH тыгыз байланысты<br />
екенщ тагы да атап еткен жен. Еылыми таным заттыц<br />
немесе кубылыстыц бетшде жаткан жактарын, байланыстарын<br />
тшелей кабылдаудан басталады. Мунан epi осы<br />
107
Change language