Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Цозгалыстыц жеке формалары ж ет н д еп кэзцарастар<br />
гылымныц дамуына байланысты езгерш отыра бермек.<br />
Ол жеке гылымдардыц айналысатын мэселей. Ce6e6i философия<br />
материяны, оныц формаларын ойлауга кещрек<br />
ауцымды алганда —адамга цатыссыз, одан оцшау алып<br />
зерттемейдо дедш. Булай зерттеу жеке гылымдардыц мшдеть<br />
Козгалыс табигаттагы, цогамдагы барлыц eerepicтерд1<br />
тугел цамтиды.<br />
3. Материяныц цозгалыстан шыгатын келей нейзп<br />
формалары - кещстш пен уацыт. Цозгалыс езш кещстш<br />
пен уацыт формасында айцындайды. Олар цозгалыстыц<br />
кэршу формалары деуге болады немесе оныц сыртцы елш<br />
ем д т . К,озгалысты 6i 3 кещстш пен уацыттыц арацатынасы<br />
аркылы ел шей аламыз. Кещстш - цозгалыстыц<br />
ер сэттей орналасу калпы.'Кещстш пен уацыт материя<br />
козгалысыныц сандыц айцындыгы. Кещстш деген угым<br />
материялык; объекйлердщ катар eMip cypyiH жэне олардыц<br />
езара орналасуын бiлдipeдi. Оныц елшемдер1: узындыгы,<br />
eHi, биш йй. Бул елшем тек заттыц формага гана<br />
тэн емес, процестерге де тэн.<br />
Уацыт —цозгалыстыц формалары мен цурамды белштершщ<br />
(не элементтердщ) 6ip-6ipiHeH туындап уласу формасы.<br />
Уацыт деген угым материялык процестердщ 6ipiнен<br />
соц 6ipim 4 кезектейп кeлyiн, заттар мен кубылыстардыц<br />
eMip сурушщ у зацтыгын бiлдipeдi. У ацыт заттыц<br />
емес, тек процестщ сипаты. Уацыттыц айнымайтын белr<br />
^ i 6ip багыты болады. Ол еткеннен болашацца царай<br />
жылжиды жэне оныц цайтып оралмаушылыц цасией<br />
бар. 0ткенд1 езгертуге болмайды, еткенге цайта оралуга<br />
болмайды. Уацыт 6ip eлшeмдi.<br />
Кещстш пен уацыт адамдардыц санасынан тэуелйз<br />
eMip cypefli жэне материялыц заттар мен кубылыстардыц<br />
объективй цасиеттер1 мен катынастарыныц жиынтыгын<br />
бйзд1редг. Рылым мен материал измнщ тарихында цалыптаскан<br />
кагидалардыц 6ipi: материя кещстште шекйз,<br />
уацыт жагынан мэцй. Ягни материяныц аяцталатын немесе<br />
таусылатын щеп жоц. Материя таусылмайды. Адамдардыц<br />
кещстш жэне уацыт туралы туййктер! мен сез1м-<br />
55
Change language