философия НЕГ13ДЕР1

баскаруда birepbiey байкалды. Орыс революционер -демократтарыныц
идеалдары Цазакстан агартушы-демократтарыньщ
жанына жацы н келдь Олардыц Keft6ipi
(Уэлиханов, Абай, Алтынсарин) Н.Г. Чернышевскийдщ,
Н.А. Добролюбовтыц, А.И. Герценнщ, В.Г. Белинскийдщ
ецбектер1мен , ал Kefi6ipi (Уэлиханов, Абай) авторларымен
таныс болатын.
К азак арартушылырыныц н ей зш салушы Ш оцан
Ш ъщгысцлы Уэлиханов (1835-1865) - демократияльщ
улттык медениетшоздщ кэрнекта экип. Энциклопедистралым,
шыгыстанушы, саяхатшы, публицист жэне корам
Кайраткер1 Шокан Уэлиханов эз бойында шын мэнщце
еуропалык бп.л1мд1лш пен Шыгыс халыктарыныц мэденйета
жайлы терец тусш ж й уйл естарда жэне кыска румырында
мол да жан-жакты шыгармашылык мура калдырды.
Ш.Уэлиханов тшелей философиялык мэселелер женшде
ецбектер жазбаган, алайда, кэптеген шыгармаларынан
философиялык шк1рлер1 мен тужырымдарын байкауга
болады. Ол "Казактардагы шамандыктыц калдыры",
"Даладагы мусылмандьщ жэшнде", "Тэщр (кудай)"
деген ецбектершде философияныц Herieri мэселесше катысты
шк1рлер айтады.
Казак агарту шшщ кэрнекп екйп, педагог-жацашыл
жэне жазушы Ы бырай А лт ы нсарин (1841-1889).
Ыбырай дуниетанымы калыптасуына халык ауыз эдебией,
прогрессией орыс мэдениета мен Еуропа ойшылдарыныц
ецбектер1 эз эсерш тигаздзи Ыбырайдыц кэптеген
элецдер1 мен эцгамелершен оныц коршаган дуниенщ
санадан тыс жэне тэуелйз eMip сур етш дтн мойындайтынын
байкаймыз. "Жаз", "Озен" сиякты елендершде
табигатты езшше тамашалау гана емес, сонымен 6ipre
оныц адам санасынан тыс жэне тэуелйз екендЩ сез1лед1.
Екшнпден, Ыбырай дуниеш жаратушы кудай деп бйгедь
("Жараткан мунша тацсык жаббар кудай!", "Жаратты
неше алуан журт 6ip кудайым" деген елец шумактарында,
"Мусылманшылдыктыц туткасында”, т.б. ецбектершде
осы niKipfli куаттайды). Алтынсаринныц этикалык
жэне эстетикалык кезкарастары кундылыры жэне мацы-
41