философия НЕГ13ДЕР1

ce6e6i деп есептеуге бола ма, алде онан баска тагы 6ip "бастапкы
себеп" бар ма, материялык объекплердщ токтаусыз
козгалыста болатын ce6e6i не жэне дозгалыстыц шыгатын
K93i неде, материя 6ip турл1 болып табыла ма жэне
сез1м аркылы ацгарылатын накты заттардан эзгеше материяны
дэл сол езшдей деп ойлауга бола ма деген мэселелер
жэшнде болды. Бул ретте материяны барлык заттардыц
алгашкы Heriei деп танып б1лу yniin атомдар козгалысыньщ
заддарын ашса болганы деп есептелдд. Сонымен
катар кэптеген галымдар физикалык жэне химиялык
продестерд1 атомдардыц механикалык жылжып
ауысуына апарып саюга тырысты.
Алайда, XX гасырдыд бас кезшде гылым шешишестей
болып кэршген киыншылыктарга кездесп. Атомдардыц
бэлш бейтш дт ж енш деп, материялык бэлшектерд1ц
Kefioip баска да касиеттер1 жвншдеп, энергия женшдеш
сол кезде устем болып журген тусшштерд! жокка
шыгарган ipi-ipi жацалыктар ашылды. Физика микродуниеге,
ягни атом кубылыстарыныц дуниесше терецдей
eHin, материялык бэлшектерщ тацгажайып касиеттер;
мен энергияныц жаца турлерше тап болды.
Еылымда жацадан ашылган табыстар материя мен
оныц касиеттер1 жайындагы еска метафизикалык Tyciн1ктерге
мулде кайшы келдь Физикада дагдарыс туды.
В.И.Ленин "Материализм жэне эмпириокритицизм" деген
киабында гылымда туып отырган жагдайды талдай
келш, физикадагы дагдарыстыц себептерш ашып берд1,
идеализм калыптасып калган угымдардыц куйреушен
туган гылымдагы киыншыльщтарды пайдаланып, сол
гылымныц жейстштерш бурмалап отыр деп керсетть
1909 жылы В.И. Ленинныц материяга берген аньщтамасы:
"Материя дегешмьз - адамга оныц езш щ т у й с т аркылы
KouiipMeci, сурета, сэулес1 тусетш объективтш реалдылыкты
белплеу ушш колданылатын философияльщ
категория". Эр дэу1рдщ материяны калай тусш етш дт
гылымныц, танымныц гана нэтижес1 емес. Материя туралы
адамдардыц ойлары эз заманындагы ездершщ дуние-
52