философия НЕГ13ДЕР1

Aepi елеуметтш-тарихи процестердщ, тарихи дамудыц
агымы, оныц iniK i ыргадтарын e p i жасайды, эр! бейнелейд1.
Сондыдтан кещстш пен уадытты тек физикалык
кещстш жене уакыт деп тусщу кате. Жеке адам санасы
болсын, когамдык сана болсын ондагы кещстш жене
уакыт туралы категория (ойлаудыд формасы) елеуметтш
кещстш, елеуметтш уакыттыц нетижесь Маркс экономикалык
ецбектершде |леуметтш кещстш женшде кеп
айткан. Мысалы, тауар айналымыныд epicT eyi, оган сейкес
нарыдтыд кеценл туралы угымдар бар. Нарыктыц кецекн
ол географиялыд, не территориялык кецею емес.
Сол 6 ip территорияныц аудымында айырбас датынастары
жан-жакты ер1стейд1. Ягни физикалык кещстш езгермейда,
6ipaK соныд келемшде адамдар датынастарыныц
щецбер! кецидь TynK i табигаты 6 ip болгандыдтан, кещс-
TiK пен уакыт б1ршщ функциясын eK iH uiici атдара алады.
Бул ecipece даму процесшде, соныд iniiHfle когамдык
дамуда кезге туседо. Ягни, уакыт дамуда турган кейб1р
кубылыстар уппн кещстштщ релш атдарады. Адамныц
дамуы кещстштен r e p i уакыттыц шецбершде ер1стейд1.
Адамдар, ерине, ездерше деш нй далыптаскан табигаттагы
физикалык, т.б. кещстш пен уакытты ез тежДрибесДнде
игеред1 e p i дамытады. Соныд непэш де кещстш пен
уадыттыц елеуметтш формасын жасайды. Ол формалар
да тарихи езгерш отырады.
K a e ip ri жинакталган этнографиялык деректер, адамдар
ойлауыныд ер замандагы ерекшелштер1 туралы зерттеулер
олардыд кещстш пен уадыт туралы угымдарыныд
соншальщты сан алуан екендхгш керсетедг. Ce6e6i эр заманда
олардыд елеуметтш тэж!рибесшщ e3i 6ip-6ipiHe
удсамайды жене соган сейкес кед1стш басдаша уйымдастырыл
ып, уакыт та басдаша етеда екен. Мысалы, кешпел1
халыктарга кипз уй елемшц модел! болган. Уакыттыц
елщ ещ "кеш", "мушел1" болган. Дазад прш ййгш щ неr
ie r i туп казыгы - кед дала, жазьщ жер. Улы Даланы Алтай,
Тянь-Шань, Орал, Кавказ таулары доршап тур. Бул
шекара тауларда жене одан epi дарай жау бар деген Tyci-
HiK халык санасына терец уялаган. Алайда, эпостык ке-
56