философия НЕГ13ДЕР1

I
т.т. Материяны затпен барабар деп дараудьщ бДршама
узак тарихы бар. Ежелга грек философиясында барлык;
саналуан заттардыц тупк1 T eri белгал16 ip зат деген кэзцарас
болган. Ол ец карапайым зат. Ерте замангы материалистер
дуниенщ алгашщы H eriei, тупш бастамасы деп суды
алган, ек1нш1лёр1 - ауаны, ушшпплер! отты алган;
сейтш, 6 a p i де судан, ауадан немесе оттан пайда болады
да, цайтадан 6 e p i де солардыц езш е айналады деп есептеген.
Мысалы, Фалес ушш ол - су, Анаксимен уш ш - ауа,
Гераклит уппн —от, Демокрит ушш —атом (” белшбейтш ”
деген сез), Пифагор ушш —сан, т.т.. Курдел1 заттардыц
барлыгы карапайым заттар дан швщкан, солардыц курамасы,
курамды заттар сондьщтан да турацсыз, езгере беред1.
КурделД заттар бузылганда алгапщы карапайым заттарга
белшед1. Ал карапайым бДртекп заттар турацты.
Мунан кейш философтар заттай нерсешц 6 ep i атомдардан
—езгермейтш жэне белшбейтш, бос кещстште мэцгл,-
баци козгалып журетш ете усац материялык бэлшектерден
куралады деген данышпандык болжам айтты. Сонан
соц табигаттыц алуан турлД заттары мен кубылыстарыныц
мэцм-баки eMip cypeTiH жалпы негазш материя деп
тусше бастады. Материя осы кезецнен бастап-ак материалистш
багытта букш космостыц тупк1 Heriei, бук!л
элемнщ б1ртутастыгыныц шыгатын теп ретшде царалады.
Олар ушш элем эртурл1 заттардыц кездейсок косындысы
гана емес. Элем б1ртутас нэрсе.
Жаца дэу1р философиясында (XVII-XVIII г.г.) когамдыц
eHflipic пен гылымныц дамуы, когамдык ецбек
белшкстщ терецдеу! материяны механикальщ заттармен,
дэлДрёк айтцанда, заттардыц механикалык касиеттерЬ
мен тецгеруге жол ашады. Материалистак ой ещц материяны
заттардыц белпл1 6ip турмен емес, олардыц барлыгына
тэн ортац касиеттерД мен байланыстыруга бешм.
Ал XIX г. Фейербах болса материя барлык заттардыц
косындысы деген кезцараска ойысады. Маркске дейшга
материалистйс философия мен жаратылыс тану гылымында
материя женшдега осы сиякты кэзкарастар болды.
Мунда талас: материяны барлык заттардыц табиги
51