Sample chapter - kitlv

4
Lourens van Elstland
De echtgenote van Joost komt nergens in zijn werk ter sprake, maar hij heeft
haar waarschijnlijk ook niet gekend. Op 16 februari 1670 was Joost als weduwnaar
namelijk hertrouwd met Janneke Vose. 10 Deze laatste moet de moeder
zijn geweest van neef Jan, die hier verderop nog herhaaldelijk ter sprake zal
komen. In 1699 was in elk geval een echtgenote van Joost in leven, want in de
dispositie uit 1699 van zijn zuster Catalina komt ze voor (helaas niet bij name
genoemd) als een van de vrouwen aan wie een deel van Catalina’s kleren
wordt nagelaten. 11 De kinderen van broer Joost krijgen meer aandacht, zoals
de al eerder genoemde nichten Josyne en Catharina (vermoedelijk uit diens
eerste huwelijk), maar vooral de dichtende neef Jan, uit het tweede huwelijk
met Janneke Vose, krijgt het volle pond. Hij lijkt degene te zijn geweest die
zijn oom op de hoogte hield van familienieuwtjes en Haarlemiana, nadat
Isaak Langeraert, de zwager van Lourens, was overleden.
Het Parijse handschrift bevat een gedicht van een twintigtal bladzijden
waarin neef Jan reageert op het werk dat oom Lourens hem eerder uit
Batavia heeft toegezonden, getiteld: Danckbaar antwoord op de volgeestige
Mengel-Stoffen, van mijn oom Louwrens Van Elsland mijn, door hem, uyt Batavia
toegezonden (Parijs, BN, MS. Néerlandais 61, fol. 66v-76r). Uit de Brief voor
de vrienden blijkt dat Lourens zijn neef die hij ‘Elstlants Jonge Jan’ noemt,
nooit heeft gezien. Dit klopt, want Jan van Elsland is in 1671 geboren, 12 terwijl
Lourens al in 1667 naar Indië was vertrokken. Uit dezelfde bron is op
te maken dat neef Jan onlangs (1691 of 1692?) is getrouwd met een meisje
dat Oudenburg heet, namelijk op grond van: ‘beplant den Oudenburg met
vrugbre jonge Elzen geluck in u begin!’ Dit wordt bevestigd door archiefgegevens.
In de al vaker aangehaalde dispositie van Lourens’ zuster uit 1699
wordt Isabella van Oudenburgh uitdrukkelijk genoemd. Uit het testament
uit 1736 van Isabella’s echtgenoot Jan van Elsland blijkt dat ze haar man
niet heeft overleefd. 13 Dit echtpaar laat geen kinderen na. Waarschijnlijk zijn
ze er wel geweest, maar ze zijn allemaal vóór hun ouders overleden. Dat
die kinderen er moeten zijn geweest, weten we slechts op grond van een
gedicht van Lourens waarin hij het heeft over de geboorte van een ‘dubble
Jan’, dit wil zeggen: een pasgeboren zoontje dat ook Jan heet, zoals zijn vader
(Bostoen 1993b:27-8, vers 171 en 173).
In de Brief voor de vrienden betreurt Lourens het overlijden van zijn zwager
10 Mededeling van Mr O.J. Schutte aan K. Bostoen.
11 ‘Item aen elijck noch: Aan Josyntje ende Catalijntje van Elslant beyde ongehuwt, de huijsvrou
van de voornoemde Joost van Elslant ende de huijsvrouw van Jan van Elslant, te samen alle
haer testatrices kleederen linnen ende wollen tot haer lijve gerijve ende siradie gehoorende ende
op haer overlijden bevonden werdende’ (Haarlem, AVK, ONAH, inv.nr 450, fol. 91v).
12 Knappert 1918, kol. 565-6. Jan van Elsland is geboren in 1671 en overleden in 1736. Zie
verder over hem: Bostoen 1993a:134-6.
13 Haarlem, AVK, ONAH, inv.nr 450, fol. 91v; AVK, ONAH, inv.nr 766, nr 178. Jan van
Elsland is op 14 november 1736 overleden (zie Van Elsland 1738, fol. S1v-S2v.)