Sample chapter - kitlv

Inleiding 47
Huet was de bundel nooit uitgegeven en zijn beschrijving eindigde met een
opmerking die op zijn minst de nieuwsgierigheid van zijn lezers hoorde te
prikkelen: ‘enkele stukken zijn merkwaardig met het oog op de geschiedenis
der zeden’. Hij karakteriseerde het handschrift tenslotte als een ‘Nieuwe aanwinst’
(Huet 1886:52, nr 61). Pas ruim een eeuw later (in 1988) zou Bostoens
nieuwsgierigheid door Huets opmerkingen zozeer geprikkeld worden dat hij
als eerste nader onderzoek deed naar dit handschrift.
Zo ‘nieuw’ als die aanwinst door Huet werd beschreven, kan ze nooit
zijn geweest, want de bundel was al veel eerder dan 1886 (het jaar van
Huets Catalogue) in de voorganger van de Bibliothèque Nationale, namelijk
de Bibliothèque Impériale, aanwezig. De Belgische historicus Émile de
Borchgrave beschreef namelijk in 1869 zeer beknopt 93 Nederlandse handschriften
in de Bibliothèque Impériale, namelijk de nommers 4702 tot en met
4794, en beschreef daarbij en passant onder nommer 4761 de ‘Poésies diverses
de Laurens van Elsland’ (De Borchgrave 1869:144). Hoe de signatuur toen
voluit luidde, vinden we nog steeds weergegeven op het huidige titelblad
in de rechterbovenhoek, namelijk: ‘Fonds étranger Néerlandais no 4761’.
Het is de vraag hoe en wanneer precies het handschrift in de Bibliothèque
Impériale is terechtgekomen. Er is een goede kans dat Van Elstlands werk
deel uitmaakte van de collectie Van der Lely, die in 1812 door de gebroeders
Van Cleef tegen een verdacht zacht prijsje aan de Parijse keizerlijke bibliotheek
werd overgedaan. 66 Als die veronderstelling juist is, dan berustte ons
handschrift al sinds 1813 te Parijs. Dat de situatie zo onduidelijk is, is voor
een groot deel te wijten aan de kleurrijke Parijse bibliofiel-pur-sang, tevens
bibliothecaris van Brugse afkomst, Joseph Basile Bernard van Praët (1754-
1837), de oudste zoon van de Brugse boekhandelaar Joseph-Ignace van Praet
(1724-1792). Joseph-Basile die zijn hele leven vrijgezel is gebleven, verliet zijn
vaderstad uiterlijk in 1779 om aan de slag te gaan bij de Parijse boekhandel
van Nicolas Desaint in de Rue Saint-Jacques en daarna in de boekhandel
van Guillaume de Bure werkzaam te zijn. 67 Vanaf 1781 begon zijn loopbaan
als bibliograaf, eerst bij Louis César de La Baume-le-Blanc, hertog van La
Vallière (1708-1780), wiens auctiecatalogus hij hielp samenstellen (zie Bure
(fils ainé) 1783), vervolgens bij koningin Marie-Antoinette en vanaf 1784 bij
de Bibliothèque Royale waar hij conservator oude drukken werd. Gezien
deze achtergrond is het niet verwonderlijk dat hij in augustus 1793 werd aangeklaagd
als ‘aristocrate’, waarop hij zich een tijdje moest schuilhouden (Van
den Abeele 1996:128-9, 1997:206-7). Daarna overleefde hij alle politieke strubbelingen
zonder kleerscheuren en zette zijn carrière ongestoord voort als
66 Zie over deze kwestie Bostoen 1994:154-63.
67 Het meest uitvoerig over de achtergrond en de revolutionaire carrière van Van Praët is Van
Biervliet 2004:48-53.