Sample chapter - kitlv

Inleiding 45
onderstelling is dat terwijl Lourens zelf zijn Wandeling door Haarlem aan het
afronden was, er brieven en berichten uit Holland binnenkwamen. Dit blijkt
uit het reeds eerder vermelde briefje, gedateerd op 2 december 1693, dat op
dit gedicht volgt. Het einde van de Wandeling en het briefje zijn namelijk
geschreven op het eerste folium van een nieuw katern, waarvan nog minstens
negen folia maagdelijk blank bleven en waarop Lourens van Elstland
in principe nog meer gedichten in het net had kunnen overschrijven.
Op 2 december 1693 was het schip Mijdrecht in Batavia aangekomen.
Aan boord waren twee passagiers: één vanaf Goeree en één vanaf de
Kaap. Het schip was eerder dit jaar op 18 januari van Goeree vertrokken
(Internetbronnen: Dutch-Asiatic shipping (1595-1795). Voyage 1659.2 from
Goeree to Batavia). Lourens heeft toen waarschijnlijk impulsief besloten het
hele pak afschriften met een vriend mee te geven naar Holland. Op 7 december
1693 al vertrokken vanuit Batavia zes schepen naar Texel. Op deze schepen
voeren – naast de in totaal 410 zeelieden – 118 soldaten, 66 ‘impotenten’,
23 handwerkslieden en 59 passagiers mee. De passagiers waren echter allen
Franse gevangenen. Vermoedelijk heeft Van Elstland zijn pak aan één van de
handwerkslieden meegegeven. Het hele pak is aangekomen in Holland op 27
juni 1694 of op 26 of 27 juli van dat jaar, toen de verschillende schepen van
de retourvloot op Texel arriveerden (Internetbronnen: Dutch-Asiatic shipping
(1595-1795). Overview of voyages 1694-1695). Het antwoord van Jan zal op
zijn vroegst in juni of juli 1695 in Batavia aangekomen zijn. In de aanhef van
het Danckbaar antwoord van Jan vinden we twee data zonder jaartal:
geliefde oom, u E, beneeven
u zoons drie brieven, ons geschreeven
mitsgaders uwe rijmerij:
u E, den derden van desember 65
u soons van ultimo november
zijn door uw vrind besteld aan mij (Parijs, BN, MS. Néerlandais 61, fol. 66v)
Van zijn uitgebreide rijmbrief heeft Jan van Elsland zelf ook een net afschrift
gemaakt. Daarin gaat hij uitvoerig in op elk stuk dat het oorspronkelijke pak
van zijn oom Lourens moet hebben bevat, zoals we hebben gezien. Deze
rijmbrief die 714 verzen telt, begint op de versozijde van de laatste pagina
van het werk van Lourens, dus op het papier van het laatste katern van het
pak van Lourens.
en 21 december anno passado, dit verweckte mij stoffe om uE en huysvrouw met u overwinst
geluck te wenschen, sal u E daar op distinctelijck antwoorden. Vale’ (Parijs, BN, MS. Néerlandais
61, fol. 66r).
65 Deze brief van 3 december 1693 (niet te verwarren met het eerdergenoemde briefje van 2
december) was vermoedelijk tamelijk uitvoerig, maar is helaas niet overgeleverd, evenmin als de
drie brieven van Daniël van Elstland van 30 november 1693.