Sample chapter - kitlv

Inleiding 27
Jacob Lobs, de andere persoon die volgens Warrendhout bij de opvoering
aanwezig was, was in 1682 Padtbrugge opgevolgd als gouverneur van
de Molukken, een functie die hij zou blijven bekleden tot in 1686 (Valentijn
1724, I-2:350-1, 372). Daarna was hij blijkbaar naar Batavia gegaan waar hij op
18 april 1687 door de kerkenraad tot ouderling werd gekozen, maar gezien
het verslag van 21 juli van hetzelfde jaar was hij vervolgens al spoedig naar
de westkust van Sumatra vertrokken (Mooij 1931, III:709, 713; zie over hem
ook 710, 716-21, 736). Volgens een Generale Missive van 5 oktober 1682 was
Lobs ‘van een cordaat, vreedsaam naturel, wel ter pen’ en iemand van wie
Batavia nog veel goede diensten verwachtte als nieuw aangekomen gouverneur
van Ternate (Coolhaas 1971:494; Pabbruwe 1994:65). Voordat hij naar
Ternate ging was Lobs vanaf 1677 de vervanger van Hendrik van Rheede
tot Drakesteijn geweest als Commandeur van de Malabaarse kust (Leiden,
KITLV, HS. D H 454a, fol. 1r-91r).
Over de auteur Gerard Warrendhout is weinig bekend. Uit Valentijn
weten we dat hij in 1682 ‘geheimschrijver van justitie’ was te Ternate, en
dat hij in de periode 1682-1686 de rechterhand van Lobs en de secretaris
van de Raad van Ternate is geweest (Valentijn 1724, I-2:376). Zijn blijspel
Sot en wijshijd is een uitzinnig stuk. Het lijkt wel of Warrendhout welbewust
alle classicistische regels die in patria in die tijd opgeld deden, aan
zijn laars lapte. Het kent een enorme bezetting: 37 sprekende personen en
een flink aantal ’stomme’ (onder wie: ‘Vier Spoken, Lijfwagten van Apollo,
Tritons, Water-Nijmphen’ enzovoorts). Gezien deze enorme bezetting, kon
Warrendhout de financiële steun van de overheid, in dit geval die van de
heren Padtbrugge en Lobs, goed gebruiken. Het is echter nog niet duidelijk
hoe deze opvoering in de boekhouding werd verantwoord.
Wie in die tijd allegorische personen en mythologische figuren in combinatie
met reële personen op de planken zet, begaat al helemaal een doodzonde
tegen de classicistische regels. Warrendhout zondigt daartegen met volle teugen.
Naast reële personen als de Philosoof en zijn knecht Corille, het nichtje
Lisette en haar vrijer Artillus, treden ook allegorische personages als Deugd,
Waarhijt, Sothijt, Wijshijd enzovoorts op, en verder mythologische figuren als
Apollo, Mercurius, Cupido tot Ganymedes aan toe. De stof is al even bizar:
hoofdfiguur is de Philosoof, een wijsgeer van stoïcijnse snit die al vijftig jaar
teruggetrokken leeft in zijn hof. Deze heeft na het overlijden van zijn broer
de zorg over diens dochter Lisette geërfd. In het stuk dreigt hij zijn nichtje te
onterven als ze gaat trouwen. De schrijftrant van Warrendhout zal weinigen
bekoren, zijn verzen zijn lomp, om nog maar te zwijgen van de grove taal.
Hierbij een specimen, de Philosoof is in gesprek met zijn knecht Corille:
Phil. waar zijt ghij, slaapie nog?
Cor. Ik zit met bij mijn billen
Hier neder op t’gemack en maak mijn darmen schoon.