pdf tekstversie De Liemers Zevenaar - Zuivelhistorie Nederland

goedkoper. Soms werden weleens tussenoplossingen bedacht; door in de zomermaanden mei,
juni, juli en augustus twee keer daags melk te rijden, behalve de zondagavond dan werd er niet
gereden.
In het voorjaar van 1963 waren de melkrijders uitgenodigd op de jaarlijkse feestavond van het
personeel van de zuivelfabriek. Omdat zij zo'n moeilijke winter hadden gehad om de melk aan de
fabriek te krijgen, daar de wegen haast onbegaanbaar waren. Later werd besloten, dat met de winterdag
de melkrijders niet eerder de melk aan de fabriek mochten lossen dan 8.30 uur en tijdens
de zomerdag te 8.15 uur.
In het jaar 1964 waren de 10 melkritten alsvolgt ingedeeld (de genoemde prijs, was het geldbedrag
dat de melkrijder per dag van de zuivelfabriek ontving):
Brouwer rit Stegeslag en Broek f. 23,50;
Lentjes rit Groessen f. 17,-;
Burgers rit Groessen f. 17,-;
Steentjes rit Pannerden f. 18,50;
Hendriksen rit Grieth f. 15,-;
Buiting rit Ooy f. 14,-;
Steentjes rit Broek f. 12,75;
Willemsen rit Babberich f. 20,-;
Willemsen rit Oud-Zevenaar f. 12,50
Bodde rit Duiven f. 16,50.
Bij het ontromen van de melk ontstond ondermelk ook wel magere melk en soms taptemelk genoemd.
De melkrijders brachten vaak de ondermelk terug naar de melkleveranciers, waar het
diende als veevoer voor kalveren en varkens. Om enig idee te geven om welke hoeveelheden het
kon gaan is van de zuivelfabriek te Zevenaar bijvoorbeeld de jaarproductie van de jaren 1967 en
1968 aan ondermelk genomen, deze was toen resp.: 1.090.013 kg en 1.163.520 kg.
Ook de wei werd vaak naar de boeren teruggebracht, een vloeistof die overblijft wanneer uit melk
kaas werd gemaakt. Uit de kaasmassa, de zogenaamde wrongel, werd het vocht (de wei) afgescheiden.
Nadat het grootste deel van de wei, de eerste wei, was afgetapt, werd de weiwrongelmassa
verder behandeld. Hierbij werd nog meer wei afgescheiden, de tweede wei of wel voerwei
genoemd. Deze tweede wei ging als veevoer retour naar de melkveehouders. De eerste wei, die
meer bruikbare bestanddelen bevat dan de tweede wei wordt nog steeds in de zuivelindustrie voor
veel doeleinden gebruikt. Voor de opslag van de wei, voordat deze kon worden afgevoerd, had de
zuivelfabriek te Zevenaar twee grote opslagtanks in gebruik. Op de ene opslagtank prijkte het
bordje "Borculo wei" en op de andere opslagtank een bordje met de tekst "Voerwei". Met Borculo
wei werd bedoeld de eerste wei (soms ook kaaswei genoemd), deze wei was bestemd voor de
weifabriek te Borculo. De tweede wei of voerwei diende, zoals reeds werd opgemerkt, als veevoer.
In de jaren 1967, 1968 en 1969 werd bijvoorbeeld door de zuivelfabriek te Zevenaar aan de
weifabriek te Borculo afgeleverd resp.: 2.982.557 kg, 4.290.624 kg en 5.745.855 kg. De hoeveelheden
voerwei die teruggeleverd werden aan de melkveehouders bedroegen in de genoemde jaren
resp.: 1.420.350 kg, 1.051.559 kg en 918.940 kg.
De karnemelk, een zuur en mager melkprodukt, dat overbleef bij de boterbereiding werd ook
door de melkrijders vanaf de zuivelfabriek weer naar de melkleveranciers teruggebracht. Tijdens
Heruitgave zuivelhistorienederland.nl β versie 86 © A. Vetter