pdf tekstversie De Liemers Zevenaar - Zuivelhistorie Nederland

instructie stond vermeld op briefpapier met een Duits briefhoofd van "Albert Wöhrmann, Wesel,
Niederrhein. Dampfmolkereien und Kësereien in Appeldorn, Bislich, Herwen und Zevenaar". De
met de hand geschreven circulaire uit februari 1914 bevat de volgende tekst:
"Aan de leveranciers wordt bekend gemaakt, dat vanaf maandag 2 maart de melk 2 keer per dag
zal worden opgehaald. De wagens rijden in de morgen tussen half 6 en 7 uur en in de avond tussen
half 5 en 6 uur. Ondermelk kan tegen 1½ cent en karnemelk tegen 2 cent per liter worden teruggebracht.
Het volgende dient in acht te worden genomen:
1. Het goed reinigen van de melkbussen en gereedschappen (moeten altijd goed worden uitgelucht).
Karnemelkbussen moeten de volgende dag weer schoon worden teruggegeven.
2. Slechts vers gemolken melk van de koeien, die tweemaal per dag worden gemolken, mag
worden geleverd. Noodzakelijk is het, dat de koeien goed worden uitgemolken. Als het nodig
is dienen de betreffende koeien drie maal te worden gemolken. Dan moet de middagmelk beslist
's avonds apart worden aangeleverd.
3. Melk van koeien die pas hebben gekalfd, mag de eerste 8 dagen niet worden geleverd. Als
echter deze melk vroeger goed werd bevonden, kan deze melk in afzonderlijke tuiten worden
geleverd; een kenteken dient hiertoe aan de bussen te worden bevestigd. Eveneens geldt deze
bepaling voor de melk van koeien, die voor de kaasbereiding geen duidelijke melk geven; bijvoorbeeld
1 maal melken, vrees voor ziekte enz. Melk die bij aanlevering onduidelijk blijkt te
zijn, wordt onverwijld teruggezonden".
Algemene regelen voor het handmelken.
Tot ruim in de veertiger jaren van deze eeuw werd het handmelken toegepast. Pas na 1950 had
het machinaal melken een grote vlucht genomen als gevolg van gebrek aan arbeidskrachten in de
veehouderij en het streven naar kostprijsverlaging van de melk. De Commissie voor verbetering
van Melkwinning en Stalinrichting in Gelderland, gaf een handleiding uit terzake van het handmelken.
De goede raad voor de melkleveranciers kwam op het volgende neer.
"Men draagt zorg, dat kleren, klompen, spantouwen, melkstoeltjes, uierdoeken en 't overige
melkgereedschap goed zijn gereinigd. De handen worden met harde zeep en nagelborstel behandeld.
De nagels moeten kort geknipt zijn. Vóór het plaatsnemen bij de koe, wordt de zindelijkheid
van uier en achterstel opgenomen. Indien nodig, worden deze delen met roskam of water en
borstel gereinigd, terwijl het melkgereedschap zolang op voldoende afstand wordt gezet. Bij het
plaatsnemen van de melker, zet deze het wateremmertje links naast zich en de melkemmer schuin
links achter het wateremmertje. Vervolgens wordt de koe op doelmatige wijze gespannen. De
uier en aangrenzende delen worden flink gewreven met de beide handen in de droge doek; huidschilvers,
haren en stof moeten daarbij niet in de melkemmer terecht kunnen komen. De koeien
worden, voor zover mogelijk, met de kop in de wind geplaatst. Het wateremmertje is practisch
geheel gevuld met zuiver water. Met dit water behandelt men de tepels. Overtollig water wordt
verwijderd, zodat wanneer het melken begint geen water meer van de tepels afdruppelt. Uit ieder
der vier tepels wordt een straal melk in een bakje gemolken - bij voorkeur van een zwart plaatje -
om na te gaan of elk kwartier normaal is.
Nu wordt gezorgd dat de koe de goede stand heeft, d.w.z. rechtervoorpoot iets naar voren en
rechterachterpoot iets achterwaarts gebracht, teneinde de achterkwartieren gemakkelijk bereikbaar
te doen zijn. De melkemmer komt met 't ene oor in de holte van de rechterknie en wordt zoveel
mogelijk naar de melker toegehaald, terwijl de onderrand op de hak van de rechterklomp
Heruitgave zuivelhistorienederland.nl β versie 89 © A. Vetter