Onderwijskundig Leiderschap - DSpace at Open Universiteit

Hoofdstuk 3 - Visie op Onderwijsvisies
Voor de vakdocent is de implementatie van het (nieuwe) curriculum van groot belang;
het betreft immers zijn of haar dagelijks werk. Implementatieproblemen ontstaan
wanneer de ambities of urgenties op te weinig schaalniveaus gevoeld en beleefd
worden. Gedeeld probleembesef is een belangrijke voorwaarde om de troepen mee te
krijgen. Vakreferenten en docenten niet betrekken bij het ontwikkelproces van de
onderwijsvisie en -strategie is een ‘garantie’ voor problemen bij de implementatie.
Voor een organisatie kan het hebben van een duidelijke ambitie of urgentie een
katalysator zijn om veranderingen in die organisatie te versnellen en te laten slagen
(Mars 2009). Een onderwijsvisie zonder een helder antwoord op de ‘waarom-vraag’
van die visie leidt doorgaans eerder tot ellenlange nut- en noodzaakdiscussies (die
trouwens wel waarde kunnen hebben) dan tot de formulering en implementatie van
een actieplan.
Interdisciplinariteit in een onderwijsvisie
Onderwijsvisies worden, zoals eerder gezegd, op verschillende schaalniveaus in het
universitaire onderwijslandschap opgesteld. Visies op hogere niveaus in de organisatie
bepalen doorgaans (een deel van) de kaders op lager niveau, zodat de instellingsvisie
wordt teruggevonden in de individuele onderwijsprogramma’s. In de flowdown van
visies naar lagere niveaus ontstaat gemakkelijk verwarring en spanning. Op lagere
niveaus vinden we niet alleen een ander taalgebruik, maar wordt ook ‘gerekend’ op de
academische vrijheid om vooral ook eigen invulling te geven aan de onderwijsvisie. We
illustreren dit aan de hand van (het belang van) de interdisciplinariteit van
opleidingen.
Interdisciplinariteit is voor de Delftse ingenieursopleidingen een belangrijk
uitgangspunt. De TU Delft (2007) spreekt bijvoorbeeld in haar Instellingsplan 2007-
2010 dat ze zich in onderwijs en onderzoek vooral wil richten op interdisciplinariteit.
In plaats van relatief stabiele wetenschappelijke disciplines – het kenmerk van de
klassieke universiteit – zijn het in toenemende mate grensoverschrijdende
multidisciplinaire netwerken die kennis produceren (TUD 2007). Op instellingsniveau
van de TU Delft staat interdisciplinariteit in het onderwijs dus hoog op de agenda.
Maar wat betekent dat wanneer een TUD faculteit daar invulling aan wil geven?
Betekent dit dat iedere TUD faculteit behalve voor haar eigen vakgebied ruimte in haar
onderwijsprogramma’s zou moeten inruimen voor andere (technische) disciplines?
De TUD opleiding tot ingenieur Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek met daarin veel
aandacht voor wis- en natuurkunde en mechanica, de deelgebieden aerodynamica,
vliegtuigstructuren en materialen, vliegsimulaties en operaties, en astrodynamica,
ontwerpvaardigheden en business economics, staat binnen- en buiten de aerospace
wereld bekend als een van de meest brede en multidisciplinaire opleidingen. De TUD
opleiding tot Industrieel Ontwerper vult interdisciplinariteit in met een eigen visie op
de balans van technische (wiskunde, mechanica ed), ontwerpende (ergonomie,
esthetiek, ontwerpmethodologie ed) en niet-technische vakken (business, managment
ed). Ergo, binnen de techniekopleidingen is interdisciplinariteit een breed begrip en
voor velerlei uitleg vatbaar. Als er binnen de faculteit Industrieel Ontwerpen over
- 30 -