Onderwijskundig Leiderschap - DSpace at Open Universiteit

Hoofdstuk 5 - Studentevaluaties: weet wat je meet!
4) om data te verzamelen voor onderwijskundig onderzoek (Marsh 1987).
Studentenevaluaties worden echter niet alleen verzameld met verschillende
doeleinden, ze worden ook door verschillende stakeholders gebruikt, die elk vanuit
hun eigen perspectief en met eigen doelen gebruik maken van de resultaten van
studentenevaluaties. Deze doelen kunnen conflicteren. Als aan het eind van een
bepaalde cursus studenten een evaluatieformulier invullen waarin wordt gevraagd
naar allerlei aspecten van het gegeven onderwijs met als doel het onderwijs te
verbeteren, dan is het voor de docent niet wenselijk dat net die ene vraag die over de
docent gaat eruit wordt gehaald en door de leidinggevende mee wordt genomen in een
beoordelingsgesprek. Het functioneren van een docent kan niet aan één vraag worden
afgemeten. De evaluatie had in principe niet tot doel het functioneren van de docent te
bepalen. Toch worden studentenevaluaties die met een bepaald doel zijn opgezet door
andere stakeholders voor hun eigen, specifieke doeleinden gebruikt. Hieronder geven
we een aantal voorbeelden van stakeholders die resultaten van studentenevaluaties
voor verschillende doeleinden gebruiken.
Resultaten van studentenevaluaties worden ingezet om scholieren die aan het einde
van hun middelbare school voor de moeilijke en belangrijke keuze voor een studie aan
een hogeschool of universiteit staan, te informeren. In hun zoektocht naar informatie
maken scholieren gebruik van verschillende informatiebronnen zoals websites van
universiteiten, brochures, voorlichtingsdagen en meeloopdagen. Maar het maken van
een keuze is geen sinecure en dat heeft te maken met een aantal kenmerken van hoger
onderwijs. Zo is hoger onderwijs een ‘experience good’; dit houdt in dat men de
kwaliteit van dit product pas goed kan beoordelen als men er gebruik van maakt. Bij
gebrek aan deze informatie kunnen resultaten van studentenevaluaties die
gepubliceerd worden in bijvoorbeeld Elsevier of de Keuzegids Hoger Onderwijs helpen
bij het maken van de keuze. De informatie die in deze informatiebronnen
gepresenteerd wordt, zijn over het algemeen zeer overtuigend voor een breed publiek,
omdat ze van een geloofwaardige bron komen (Kotler et al. 2008). De voorlichters van
instellingen gebruiken deze ratings vaak ook voor marketing doeleinden.
Studenten van universiteiten en hogescholen gebruiken studentenevaluaties in
toenemende mate om de keuze voor vakken, studierichtingen of opleidingen te
onderbouwen. De resultaten van cursusevaluaties zijn dan bijvoorbeeld via intranet of
een elektronische leeromgeving beschikbaar gesteld.
In toenemende mate worden studenten in het hoger onderwijs – hoe vervelend veel
docenten dat ook in de oren klinkt - gezien als klanten of consumenten.
Studentenevaluaties kunnen daarom worden gezien als een vorm van
tevredenheidsonderzoek, op basis waarvan kan worden vastgesteld of het geboden
onderwijs voorziet in de behoeften en voldoet aan de verwachtingen van studenten.
Verder gebruikt het management resultaten van studentenevaluaties om best practices
te belonen (docent van het jaar, best course award), om cursussen met minder goede
evaluaties aan te passen of om docenten met minder goede evaluaties te begeleiden in
- 49 -