Onderwijskundig Leiderschap - DSpace at Open Universiteit

Hoofdstuk 3 - Visie op Onderwijsvisies
‘multidisciplinariteit’ wordt gesproken is ‘technologie’ een discipline. Als er binnen
Lucht- en Ruimtevaarttechniek over multidisciplinariteit wordt gesproken zijn het de
verschillende disciplines van technologie. Er is dus een indeling mogelijk van
disciplines, zoals de indeling in ‘soort’, ‘familie’ en ‘orde’ in de flora en fauna.
Binnen een opleiding als Liberal Arts & Sciences wordt techniek, net als geestes-,
levens- of sociale wetenschappen gezien als één discipline of wetenschapsveld. Liberal
arts opleidingen staan bekend als interdisciplinair in optima forma. Maar it goes
without saying dat interdisciplinariteit duidelijk een andere dimensie voor Liberal Arts
heeft dan voor Lucht-en Ruimtevaart. Bovenstaande laat zien dat het opnemen van een
in eerste opzicht ‘eenvoudig en logisch’ thema als interdisciplinariteit in een
onderwijsvisie op instellingsniveau, onzinnig wordt wanneer deze niet toegesneden is
op de context van de instelling of de opleiding. En de visie op instellingsniveau moet
voldoende vrijheid geven om dit thema op de lagere niveaus van faculteiten en
onderwijsprogramma’s in te vullen. Het opleggen van een te dwingende visie kan
gemakkelijk tot onbegrip, verwarring en frustratie leiden.
Tot slot: tien stellingen over onderwijsvisies
1. Een onderwijsvisie moet betekenis geven. Een visie moet binden.
2. Onderwijsvisies moeten bestaan op allerlei niveaus, van onderwijsminister
tot docent, om coherente en consistente curricula te kunnen ontwerpen.
Elk schaalniveau in de universiteit zijn eigen focus en inhoud voor zijn
onderwijsvisie. Schoenmaker, blijf bij uw leest.
3. Onderwijsvisies moeten bestaan uit een normatieve component die de
onderwijsdoelen formuleert, en een wetenschappelijke component die de
middelen tot de doelen bepaalt.
4. Onderwijsvisies moeten worden geformuleerd in relatie met en op basis
van een analyse van de context van het betreffende onderwijs
5. Onderwijsvisies moeten worden geformuleerd in discussie met alle
betrokkenen. Participatieve visievorming is een voorwaarde voor
commitment en dus een ‘visie die werkt’.
6. De onderwijsvisie moet bij iedere betrokkene bij het ontwikkelen van alle
vormen van onderwijs (leerdoelen, leerinhouden, leeractiviteiten,
docentrollen, bronnen & leermaterialen, groepsvormen, leeromgevingen,
tijd, toetsing) bekend zijn.
7. Zonder ambitie of urgentie zijn onderwijsvisies als roependen in de
woestijn. Niemand die ernaar luistert, laat staan ernaar handelt.
8. Een onderwijsvisie moet gepaard gaan met een strategie die mensen
‘enables’ en ‘engages’ en zich richt op de planmatige inzet van mensen en
middelen om ambities en doelen te realiseren.
9. Een niet gecommuniceerde visie levert meer frustratie dan realisatie.
10. Een onderwijsvisie vaart wel (heeft kans op realisatie) met een goede
onderwijskundige leider die ‘naast het academisch gen ook de wereldlijke
behendigheid heeft, visionaire overtuigingskracht en een zekere
volwassenheid’ (Besselink 2009: 24).
- 31 -