Het jaarboek integriteit 2010 - BIOS

de buitenwereld vertellen en uitleggen, kan ik hier
open over zijn? Als dat niet zo is, moeten er alarmbellen
gaan rinkelen. ‘Bij twijfel niet doen’, zegt Van Es.
‘Leg het dilemma voor aan een collega of leidinggevende.
Dat geldt ook voor gemeentebestuurders.
Probeer niet alles zelf op te lossen maar laat je een
spiegel voorhouden.’
Integriteitsdilemma’s komen meer voor bij bestuurders
en gekozen vertegenwoordigers dan bij
ambtenaren, vindt Van Es. Het grijze gebied is voor
bestuurders en politici nu eenmaal groter dan voor
ambtenaren. De bestuurders werken in een domein
waarin ze per definitie kwetsbaarder zijn. Ze hebben
meer te maken met macht en bevoegdheden en met
openbaarheid, belangenverstrengeling, vertrouwelijkheid
en hun voorbeeldfunctie. De verleidingen zijn
niet zozeer groter dan bij ambtenaren, maar er staat
meer op het spel.
we zijn halverwege
wanneer we de ontwikkeling van het integriteitsbeleid
lokaliseren op een denkbeeldige lijn tussen
begin- en eindpunt, dan zijn we volgens Van Es op dit
moment ongeveer halverwege. BZK heeft wet- en regelgeving
voor integriteit gemaakt en BIOS opgericht
om organisaties te helpen en te stimuleren bij het in
praktijk brengen van het beleid. Met de Ambtenarenwet
van 2006 is integriteitsbeleid een verplichte zaak
voor alle overheden. De regelgeving en codes zijn bij
het merendeel van de organisaties ingevoerd. Nu is
bewustwording aan de beurt en moeten organisaties
er voor zorgen dat de regels ook echt landen.
Als je het integriteitsbeleid in Nederland vergelijkt
met dat van andere landen, scoren we goed, we staan
ergens in de top tien.
Natuurlijk komen ondanks dit beleid nog, soms
ernstige, incidenten aan het licht. Dat kan slecht zijn
voor de beeldvorming en het vertrouwen, maar het
kan ook een indicatie zijn van een opener en veiliger
cultuur, waarin ambtenaren bepaalde misstanden
eerder durven te melden.
Verantwoordelijkheid van de
burgemeester verankeren
wat de DG betreft zit er echter meer in het vat, als
het om integriteitsbeleid gaat. Om burgemeesters een
steuntje in de rug te geven zijn er plannen om een
wettelijke verantwoordelijkheid van burgemeesters
voor integriteitsbeleid, te verankeren in de Gemeentewet.
Burgemeesters voelen zich namelijk soms zelf
kwetsbaar wanneer zij integriteit in hun organisatie
proberen te bevorderen en handhaven. Zij voelen zich
weliswaar verantwoordelijk voor integriteit, maar het
mandaat van de burgemeester op dit gebied is niet altijd
duidelijk, aldus Van Es. De verantwoordelijkheden
en bevoegdheden van de burgemeester op het gebied
van integriteit worden dus in de toekomst versterkt.
Raadsleden moeten vervolgens ook bij burgemeesters
terecht kunnen met hun twijfels en dilemma’s.
Of de burgemeester deze verplichting nakomt zal, als
het aan Van Es ligt, niet anders worden getoetst dan
bij andere verplichtingen van de burgemeester. Dus
via toezicht door de Raad, de Commissaris van de
Koningin en de minister.
Klokkenluiden moet gewoon zijn
‘Een van de zaken waarmee echt vooruitgang is
geboekt’, vertelt Van Es, ‘is het klokkenluidersdossier.
we hebben een aantal in het oog springende
klokkenluiderszaken vlotgetrokken. Een nieuwe
klokkenluidersregeling voor rijk en politie en ook een
voor defensie komen naar verwachting dit jaar gereed.
Met het bedrijfsleven zijn afspraken gemaakt over
het inrichten van een gemeenschappelijk verwijs- en
adviespunt voor integriteitskwesties en dat is een
24 JAARBOEK INTEGRITEIT 2010