Het jaarboek integriteit 2010 - BIOS

Geleende stoel
Bestuurders zitten op een geleende stoel, die hen
slechts tijdelijk is gegund en zo weer kan worden
afgenomen. Van Hall is zich hier erg bewust van en
vindt dat een goed bestuurder zich verplicht tot een
bepaalde houding. Een integer bestuurder kenmerkt
zich in zijn visie door 3 wezenlijke eigenschappen:
1 Een integer bestuurder staat voor zijn zaak
(is authentiek)
2 Een integer bestuurder praat met één mond
(is consistent)
3 Een integer bestuurder durft te beslissen
(is moedig)
Een integer bestuurder luistert goed, maakt een zorgvuldige
belangenafweging, neemt een beslissing, is
hier duidelijk over en toont de moed om de beslissing
door te zetten. Hij betreurt het dat veel Nederlandse
bestuurders: “met node besluiten, tenzij het toch nog
anders kan”. Hij citeert hierbij Vonhoff, met de bedoeling
aan te geven dat bestuurders moeite hebben met
besluiten nemen, zij doen dit alleen in uiterste nood.
Daarnaast is het van belang een open houding te
hebben, te weten wat er in de samenleving speelt én
de geschiedenis te kennen. Het collectief geheugen
is een belangrijke bouwsteen. Dit draagt bij aan de
voortdurende herijking van het basisgevoel van integriteit.
Van Hall ziet daarnaast de druk op bestuurders
groter worden, en ziet ook het lijden dat dit veroorzaakt.
Het wordt steeds lastiger voor bestuurders om
overeind te blijven in de dynamische samenleving.
In de huidige netwerkorganisatie moeten bestuurders
niet vanuit (ouderwetse) macht werken, maar vanuit
gezag. Bestuurders worstelen met deze omslag, maar
mensen als Obama en Cohen hebben dit al begrepen.
Zij beschikken over een natuurlijk gezag, dat hen door
anderen gegeven wordt.
De samenleving is diverser geworden; er zijn veel
verschillende culturen met eigen normen en waarden.
Integriteit is dan het kernbegrip waarop de
maatschappij wordt gestoeld. “De democatie is een
kwetsbare plant die alleen leeft bij het water van
oprechtheid, betrouwbaarheid en respect”.
Dialoog
Voor integriteit in het openbaar bestuur is het erg belangrijk
om de dialoog aan te gaan. Praat met elkaar
in volstrekte openheid en leg politieke verantwoording
af. Van Hall is bijvoorbeeld voorstander van een
functioneringsgesprek voor bestuurders, waarbij zij
feedback krijgen op hun functioneren.
Van Hall zelf is heel open, wil informatie waar mogelijk
met bestuurders delen. Bij stukken of beslissingen
die hij van belang vindt voor zijn bestuurders, acht hij
zich niet blindelings aan vertrouwelijkheid gebonden.
Vertrouwelijkheid is een uiterst middel. Het hoort
ook bij een integere bestuursstijl dat mensen op tijd
en zo volledig mogelijk worden geïnformeerd, dat
vragen worden beantwoord en dat de tweezijdigheid
gegarandeerd is. Het is nodig om een subtiel gevoel
voor de juiste verhoudingen te hebben, en elke keer
naar de specifieke situatie of persoon te kijken. Dit is
het zachte, niet-starre avocado vruchtvlees. Van Hall’s
houding en uitleg worden in de praktijk geaccepteerd,
omdat men weet dat ze authentiek zijn en de publieke
zaak dienen.
Bestuurders moeten vaak in korte periode scoren en
moeten snel hun plek veroveren. Dit levert soms een
zeer zakelijke houding op die alleen gericht is op het
resultaat. Dit kan ten koste gaan van de integriteit.
Van Hall is een man van de relatie, een man van de
verbinding en het investeren in mensen. Dit geldt
56 JAARBOEK INTEGRITEIT 2010