Het jaarboek integriteit 2010 - BIOS

de sectoren gemeenten en waterschappen voorzien
in de mogelijkheid om bij melding bij de vertrouwenspersoon
integriteit de identiteit van de melder
niet bekend te maken. Extern melden is in bijzondere
gevallen rechtstreeks mogelijk.
De Commissie Integriteit Overheid (CIO) vormt de
externe meldinstantie voor de sectoren Rijk, provincies,
politie en Defensie. Deze commissie heeft tot
taak om meldingen van misstanden te onderzoeken
en het bevoegd gezag daarover te adviseren. Zij is
het sluitstuk van de regeling, omdat melders zich in
beginsel pas tot de commissie kunnen wenden wanneer
zij eerst de misstand intern aan de orde hebben
gesteld. Slechts in uitzonderlijke gevallen, wanneer er
sprake is van zwaarwegende belangen, kan een melder
zich rechtstreeks tot de commissie wenden.
Gemeenten kunnen zich aansluiten bij de Commissie
Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid (CKGO). Deze
commissie is opgericht in 2002 en vormt een dienst
van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Van
de gemeenten zijn er meer dan 300 aangesloten bij de
CKGO. De overige gemeenten hebben andere voorzieningen
getroffen. Zo is bijvoorbeeld de gemeente
Enschede aangesloten bij de Nationale ombudsman.
In de gemeente Rotterdam vormt de gemeentelijke
ombudsman het sluitstuk van de regeling.
3. DE EVALUATIE VAN
DE REGELINGEN
Bij de evaluatie van de regelingen stonden twee algemene
vragen centraal:
1) Dragen de regelingen bij aan het bevorderen van
het intern melden en opsporen van misstanden?
2) Bieden de regelingen voldoende bescherming aan
ambtelijke klokkenluiders?
De antwoorden op deze vragen zijn verkregen op
basis van grootschalige surveys onder ambtenaren en
overheidswerkgevers, door een analyse van de regelingen
in de verschillende sectoren, door studies van
de werking van een aantal regelingen in de praktijk,
en via een rechtsvergelijkend onderzoek naar enkele
buitenlandse regelingen. we geven hieronder, voor
elk van deze twee onderzoeksvragen, de belangrijkste
bevindingen weer.
De bevindingen ten aanzien van de eerste onderzoeksvraag
kennen een positieve en een negatieve
kant. Aan de positieve kant staan de volgende constateringen:
Het merendeel van de vermoedens wordt intern
gemeld
Uit de grootschalige, representatieve survey onder
ambtenaren (ruim 4.000 respondenten) blijkt dat het
overgrote deel ervan doordrongen is dat een interne
melding, bij de leidinggevende of eventueel een
interne vertrouwenspersoon, de koninklijke weg is.
Ruim tweederde (67,5%) van de ambtenaren geeft
aan zich als eerste tot hen te wenden. Bemoedigend
is ook dat 51,3% van de ambtenaren het meeste
vertrouwen heeft dat zij ook daadwerkelijk iets aan de
misstand doen. Van het deel van de ambtenaren die
de afgelopen twee jaar daadwerkelijk een vermoeden
had van een misstand (12,8%), heeft tweederde
(8,5% van alle ambtenaren) dat vermoeden ook intern
gemeld. Of de regelingen hier zelf veel aan hebben
bijgedragen, is overigens zeer de vraag. Bij slechts
31% van de ambtenaren zijn de regelingen of hun
inhoud bekend. Van degenen die een vermoeden van
een misstand hebben en dit melden, meldt slechts
een zeer klein percentage (5,9%) dat op basis van een
klokkenluidersregeling.
Het bestaan van de regelingen wordt gewaardeerd
Hoewel de regelingen slechts bij 31% van de ambtenaren
bekend zijn, wordt het bestaan van een regeling
positief gewaardeerd indien men ervan op de hoogte
is gebracht. wel geven veel respondenten aan dat de
40 JAARBOEK INTEGRITEIT 2010