(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

Nemesis en de
herrijzenis van de
gezinspolitiek
In september 1984 verscheen
het eerste nummer van Nemesis.
Het kostwinnersstelsel
staat dan nog fier overeind
en figureert dan ook hoog op
het lijstje van punten waarover
de redactie de strijd met
de wetgever wil aangaan.
In februari 2003 pleit demissionair
Minister van Sociale
Zaken de Geus in het Reformatorisch
Dagblad voor de
invoering van een verzorgingstoeslag
voor de nietwerkende
ouder, opdat
kinderen weer kunnen opgroeien
in de liefdevolle
toewijding van de gezinsmoeder.
Na twintig jaar lijkt de politieke
cirkel van de gezinspolitiek
weer nagenoeg rond,
maar Nemesis zal het opnieuw
doorlopen van deze
cirkel niet meer meemaken.
Niet omdat er geen noodzaak
meer is om de vrouwenstrijd
te blijven voeren. Wel omdat
ook Nemesis zich niet kan
onttrekken aan de dwingende
conjunctuur van opgang
en ondergang van (betalende)
lezers en (onbetaalde)
schrijvers. Deze jaargang zal
de laatste zijn. Of dat een zege,
een vloek of een gegeven
is kunt u lezen (na het volgende
nummer) in het dubbeldikke
slotnummer. Met
als centraal thema, hoe kan
het anders, 'Heeft de vrouw
nog toekomst?'.
REDACTIONEEL ALBERTINE VELDMAN
Full circle
Het kostwinnersbeginsel was al onderwerp van het allereerste redactioneel dat
in het tijdschrift Nemesis verscheen (nr. 1, jrg. 1 van september 1984). De redactionele
bijdrage was geschreven namens de voltallige redactie, een gebruik
dat overigens spoedig werd verlaten omdat de benodigde overeenstemming
meervoudige vergaderingen opsoupeerde. De redactie hekelt in het eerste nummer
de bestaande rechtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen die in haar visie
het gevolg is van 'de historische rechtsbescherming van de vrouw als gezinsmoeder'.
Het nog fier overeind staande kostwinnersstelsel als uitvloeisel
hiervan, behoort dan ook tot het lijstje van punten waarover de redactie zegt de
strijd met de wetgever te willen aangaan. In die tijden is daarvoor nog weinig politiek
gehoor. De redactie spreekt honend over de door de wetgever aangekondigde
sekseneutralisering van de familie- en belastingwetgeving als het ultieme
middel voor rechtsgelijkheid. Niets meer dan optisch bedrog, aldus de redactie,
wanneer de economische crisis (jaren tachtig!) 'de vrouwen ongehinderd huiswaarts
zendt langs een weg geplaveid met kostwinnersbegrippen, draagkrachtbeginselen,
echte minima en relatieve behoeften'.
Het Paarse gif
Dat was het Orwelliaanse 1984. Bijna twintig jaar later las ik een interview met
onze demissionaire Minister van Sociale Zaken, de heer De Geus, in het Reformatorisch
Dagblad van 14 februari jl. Het interview, getiteld 'Paars gif moet
eruit', wordt volgens beproefd journalistiek recept vooruit gesneld door een bericht
op de voorpagina, getiteld 'De Geus: toeslag voor niet-werkende ouder'.
Het is althans fijn om te weten dat de door Nemesis al vroeg gesignaleerde trend
tot sekseneutralisering niet aan de deur van gereformeerd Nederland voorbij is
gegaan. Maar welk 'paars gif dat in ons stelsel van sociale zekerheid is geslopen'
denkt de minister te willen bestrijden? Het gif zelf blijkt te verwijzen naar de verlaging
van de kinderbijslag onder Paars, als gevolg van het schrappen van de
progressie naar kindertal en leeftijd. Maar het offensief van de minister richt zich
op andere, zij het verwante zaken. Aanleiding tot dit alles is het aanhangige
Wetsvoorstel basisvoorziening kinderopvang (Wbk). 1
Met dit wetsvoorstel, dat nog voortvloeit uit het Paarse regeerakkoord van 1998,
moeten de knelpunten in de organisatie en financiering van kinderopvang bestreden
worden. In de organisatie is sprake van een voortdurend en hardnekkig
tekort aan plaatsen, terwijl de financiering bestaat uit een lappendeken van subsidieregelingen.
Behalve op grond van eigen beleid subsidieert bijvoorbeeld de
gemeente kinderopvangplaatsen in het kader van de Wet inschakeling werkzoekenden,
de Wet reïntegratie arbeidsgehandicapten en de zogeheten Koa-regeling
voor alleenstaande bij standgerechtigden. Sinds 2001 kan het Uitvoeringsinstituut
voor de werknemersverzekeringen (UWV) daarnaast kinderopvang
subsidiëren voor Ww- en Wao-gerechtigden die een reïntegratietraject volgen.
Ook de werkgever kan door het UWV tegemoetgekomen worden in kinder-
1. Kamerstukken 7/2001-2002, 28 447.
NEMESIS 2003 nr. 3 51