(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

Nr. 01844/01, LJN-m. AE2099 Mrs. Davids, Van Buchem-Spapens, Balkema, Van Dorst, Numann X, verdachte Getuigen; strafprocesrecht; seksueel geweld; positie slachtoffer Art. 3 en 6 EVRM, art. 288 Sv Het niet opnieuw oproepen van drie onvindbare slachtoffers - straatprostituees - als getuige is conform de daarvoor geldende maatstaven. De eerder afgelegde verklaringen mogen voor het bewijs worden gebruikt, mits uit andere bewijsmiddelen voldoende steun blijkt voor de betrokkenheid van de verdachte bij het tenlastegelegde. De Hoge Raad oordeelt in navolging van het gerechtshof dat dat in casu het geval is. (...) 1. De bestreden uitspraak 1.1. Het Hof heeft in hoger beroep - met vernietiging van een vonnis van de Arrondissementsrechtbank te Arnhem van 24 maart 2000 - de verdachte ter zake van 1., 2. en 3. 'verkrachting' en 4. 'valsheid in geschrift' veroordeeld tot vier jaren gevangenisstraf en bevolen dat de verdachte ter beschikking zal worden gesteld met bevel tot verpleging van overheidswege en met verbeurdverklaring zoals in het arrest omschreven. Voorts heeft het Hof de vordering van de benadeelde partij toegewezen en aan de verdachte een betalingsverplichting opgelegd, een en ander als in het arrest vermeld. (...) 3. Beoordeling van het eerste middel 3.1. Het middel bevat primair de klacht dat het Hof een verzoek tot het oproepen van getuigen ten onrechte heeft afgewezen. 3.2.1. Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 2 november 2000 houdt - voorzover van belang - in: 'De gerechtsbode deelt mede dat aanwezig is de getuige/benadeelde partij [het slachtoffer] en dat de getuigen [getuige 1] en [getuige 2] niet zijn verschenen. (...) De getuige, [het slachtoffer], geboren op'[geboortedatum] 1971, zonder bekende woon- of verblijfplaats hier te lande, verklaart - zakelijk weergegeven - als volgt: "Het is juist dat ik bij verdachte in de auto ben gestapt. Ik kende verdachte voordien niet, ook niet uit het café. Wat RECHTSPRAAK die man heeft gedaan is niet normaal. Ik had verdachte hier niet verwacht. Ik schrik daarvan en wil nu niet verklaren. Ik ben twee dagen door de politie, tot in dé details, gehoord. Ik begrijp ook niet dat ik als getuige moet optreden. Ik heb van het ressortsparket een kennisgeving benadeelde partij ontvangen en dat is de reden dat ik nu verschenen ben. Ik wil een schadevergoeding voor hetgeen mij is aangedaan. Ik wil nu eerst met mijn moeder overleggen. (...)" Het hof schorst daarop de behandeling om de getuige in de gelegenheid te stellen om te overleggen met haar in de zittingszaal aanwezige moeder. Na schorsing van de behandeling is de getuige niet in de zittingszaal aanwezig. De moeder verklaart - zakelijk weergegeven - als volgt: "(...) Mijn dochter wil X niet meer zien en zij wil hetgeen haar is overkomen niet meer ophalen. (...) Zij kan het niet aan om haar verhaal nogmaals te doen.(...)" De advocaat-generaal verklaart - zakelijk weergegeven - als volgt: "Deze getuige is opgeroepen op verzoek van de verdediging. Gelet op de verhoren door de politie van deze getuige lijkt mij haar verhaal duidelijk. Ik doe afstand van deze getuige. C) Een oproeping van de getuige [getuige 1] kan ik niet overleggen. Het laatstbekende adres van deze getuige is het adres van de nazorg in G. De oproeping van de getuige [getuige 2] is wel uitgereikt maar ik verwacht niet dat die oproeping haar heeft bereikt. Deze getuige heeft domicilie gekozen op het adres (...) in (...). Op dit adres is een politiebureau gevestigd. Ik verwacht dat het oproepen van deze getuigen, tenzij de raadsman nieuwe adressen van deze getuigen heeft, nutteloos en overbodig zal zijn." (...) Na schorsing deelt de voorzitter als beslissingen van het hof mede: dat het hof de zaak verwijst naar de rechter-commissaris, belast met de behandeling van strafzaken in de arrondissementsrechtbank Arnhem, met het verzoek om alle mogelijke pogingen te doen de getuigen: - [het slachtoffer], ingeschreven op het adres (...) te (...), alsmede kennelijk ook bereikbaar op het adres van de methadonpost (...) te (...); - [getuige 1], laatst bekende adres (...) te (...), alsmede kennelijk ook bereik-, baar op het adres (...) te (...); - [getuige 2], laatst bekende adres (...) te (...) (BRD), alsmede kennelijk ook bereikbaar op het adres (...) te (...); (...) te horen.' 3.2.2. Het proces-verbaal van de terechtzitting van 19 januari 2001 houdt - voorzover van belang - in: 'De voorzitter deelt mee dat het blijkens het bericht van de rechter-commissaris niet gelukt is om de getuigen [het slachtoffer], [getuige 1], [getuige 3] en [getuige 2] te horen. De raadsman van de verdachte verklaart - zakelijk weergegeven: "Zoals ik al eerder aan de rechter-commissaris heb laten weten doe ik afstand van het horen van de getuige [getuige 3]. Het horen van de getuigen [het slachtoffer], [getuige 1] en [getuige 2] blijft van groot belang voor de verdediging. Het is belangrijk deze getuigen met hun verklaringen te kunnen confronteren. Ik begrijp dat het nutteloos en overbodig is om de getuigen op te roepen, maar ik doe formeel geen afstand." De advocaat-generaal verklaart - zakelijk weergegeven: "Ik ben het eens met de raadsman dat het oproepen van de getuigen niet zinvol is aangezien er geen kans is dat het opnieuw oproepen succes zal hebben. Naar mijn mening moet de behandeling van het onderzoek voortgezet worden. Aan de getuige [getuige 3] heb ik geen behoefte." Het hof schorst daarop de behandeling teneinde te beraadslagen over het verzoek van de raadsman. Na gehouden beraad deelt de voorzitter als beslissing van het hof mee dat het hof het nut van nieuwe pogingen om de getuigen op te roepen niet inziet. Het is onaannemelijk dat de getuige binnen aanvaardbare termijn ter terechtzitting zal verschijnen. Het verzoek van de raadsman om de getuigen [het slachtoffer], [getuige 1] en [getuige 2] op te roepen wordt afgewezen. Nu zowel van de kant van de verdediging als van de kant van het openbaar ministerie afstand is gedaan van de getuige [getuige 3], acht het hof het horen van deze getuige niet meer noodzakelijk.' 3,3. Door te overwegen dat een hernieuwde oproeping van [het slachtoffer], [getuige 1] en [getuige 2] achterwege kan blijven omdat het niet aannemelijk is dat zij binnen aanvaardbare termijn ter terechtzitting zullen verschijnen, heeft het Hof de juiste maatstaf toegepast. Dat oordeel is ook niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen: a. dat het Hof op de terechtzitting in 18 NEMESIS <strong>2003</strong> nr. 3
hoger beroep van 2 november 2000 de zaak heeft verwezen naar de Rechter-Commissaris met het verzoek 'alle mogelijke pogingen te doen' om onder meer de genoemde personen te horen; b. dat, naar het Hof heeft vastgesteld, de Rechter-Commissaris verschillende pogingen heeft gedaan deze personen voor zich te doen verschijnen doch dat het hem - blijkens de mededeling van de voorzitter van het Hof - niet is gelukt hen te horen; c. dat de raadsman ter terechtzitting in hoger beroep van 19 januari 2001 heeft verklaard: 'Ik begrijp dat het nutteloos en overbodig is om de getuigen op te roepen, maar ik doe formeel geen afstand'. 3.4. De primaire klacht faalt derhalve. 3.5. Subsidiair wordt in het middel aangevoerd dat het Hof de door de genoemde personen tegenover de politie afgelegde verklaringen ten onrechte tot het bewijs heeft doen meewerken, nu de verdachte die verklaringen heeft betwist en de verdediging niet in de gelegenheid is geweest hen te (doen) ondervragen. 3.6.1. Het Hof heeft onder meer als bewijsmiddelen gebezigd: ten aanzien van feit 1 een medische verklaring, inhoudende: 'Bij vaginaal onderzoek bleek de vagina fors verontreinigd te zijn met resten chocola.' (bewijsmiddel 3) en ten aanzien van feit 3 de verklaring van de verdachte, onder meer inhoudende: 'We gebruikten een condoom die op een gegeven moment kapot was gegaan. Ik wilde toen verder gaan neuken zonder condoom.' (bewijsmiddel 9). 3.6.2. In het licht van de hiervoor weergegeven bewijsmiddelen blijkt voor wat betreft feit 1 dat de verklaring van de getuige [het slachtoffer], zoals opgenomen als bewijsmiddel 2, steun vindt in de genoemde medische verklaring alsook in de verklaring van de verdachte (bewijsmiddel 1). Voor wat betreft feit 3 wordt de verklaring van de desbetreffende getuige, [getuige 2], zoals opgenomen als bewijsmiddel 8, bevestigd door de hiervoor onder 3.6.1 weergegeven verklaring van de verdachte. Gelet op de inhoud van de genoemde bewijsmiddelen, in samenhang met de overige bewijsmiddelen, moet worden geoordeeld dat de betrokkenheid van de verdachte bij de hem onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde feiten, die voor wat betreft het patroon van handelen gelijksoortig zijn, zoals deze betrokkenheid blijkt uit de door de getuigen [het slachtoffer], [getuige 1] en RECHTSPRAAK [getuige 2] afgelegde verklaringen, in voldoende mate wordt bevestigd door ander bewijsmateriaal. 3.6.3. Ofschoon de verdachte of zijn raadsman niet in de gelegenheid is geweest de getuigen [het slachtoffer], [getuige 1] en [getuige 2] te ondervragen, staat art. 6 EVRM derhalve niet in de weg aan het gebruik tot het bewijs van de door deze getuigen afgelegde verklaringen (vgl. HR 29 september 1998, NJ 1999, 74 en HR 12 oktober 1999, NJ 1999, 827). De klacht faalt dus. (...) 6. Beslissing De Hoge Raad verwerpt het beroep. Conclusie A-G mr. Machielse (verdachte = verzoeker) (...) 3.5. Door te beslissen dat hernieuwde oproeping van de getuigen [het slachtoffer], [getuige 1] en [getuige 2] achterwege kan blijven omdat het onaannemelijk is dat deze binnen een aanvaardbare termijn als getuigen ter terechtzitting zullen verschijnen, heeft het hof de in art. 288, eerste lid, onder a Sv voorgeschreven maatstaf toegepast en derhalve geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting. 1 De vraag is of 's hofs oordeel ook begrijpelijk is. De raadsman van verzoeker heeft zelf verklaard dat hernieuwde oproeping van de drie vrouwen 'nutteloos en overbodig' is. Wel heeft de advocaat formeel geen afstand gedaan van de getuigen en heeft hij benadrukt dat het horen van de getuigen van groot belang is voor de verdediging. Het hof heeft - dunkt mij - onvoldoende verantwoord waarom nieuwe pogingen om de getuigen op te roepen nutteloos zouden zijn. De getuigen waren opgeroepen voor de terechtzitting van 2 november 2000 en één van hen is toen - weliswaar in haar hoedanigheid van benadeelde partij - verschenen. Van de tweede getuige kon niet blijken dat zij correct was opgeroepen. De oproeping van de derde getuige was wel uitgereikt maar aan een door haar gekozen domicilie, een politiebureau te (...). Daarnaast is aan het hof gebleken dat de rechter-commissaris er niet in is geslaagd te getuigen te horen. Voor de zitting van 19 januari 2001 zijn de getuigen niet meer opgeroepen. Mij is niet duidelijk op welke grond het hof heeft aangenomen dat de getuigen niet zullen verschijnen als zij zouden worden opgeroepen. Indien die grond zou zijn dat het hof van oordeel is dat de oproepingen de getuigen niet zullen bereiken wordt dat oordeel toch aangetast door het feit dat één van de getuigen op een vorige terechtzitting wél is verschenen. Indien die grond zou zijn dat de getuigen wel bereikt worden maar aan die oproeping geen gehoor zullen geven valt niet in te zien waarom het hof een bevel tot medebrenging achterwege heeft gelaten. 2 3.6. Vervolgens vraagt de tweede in het middel opgeworpen stelling dat het hof de verklaringen van de drie getuigen ten onrechte tot het bewijs heeft gebezigd om beantwoording. 3.7. Het hof heeft de bij de politie afgelegde verklaringen van [het slachtoffer], [getuige 1] en [getuige 2] als bewijsmiddel (resp. 2, 5 en 8) opgenomen. 3.8. In de rechtspraak is de vraag naar de toelaatbaarheid van bij de politie afgelegde getuigenverklaringen van personen die niet ter terechtzitting door een rechter zijn gehoord als bewijsmiddel al diverse malen aan de orde geweest. De Hoge Raad heeft in NJ 1994, 427 enkele algemene uitgangspunten opgesteld. Hierin wordt voorop gesteld dat het gebruik van een ambtsedig proces-verbaal inhoudende een niet ter terechtzitting afgelegde de verdachte belastende verklaring niet zonder meer ongeoorloofd en in het bijzonder niet onverenigbaar is met art. 6 lid 1 en lid 3, aanhef en onder d EVRM. Van ongeoorloofdheid is in ieder geval geen sprake indien weliswaar geen gelegenheid tot het (doen) ondervragen van de getuige heeft plaatsgevonden, maar wanneer de betwiste verklaring 'in belangrijke mate' steun vindt in andere bewijsmiddelen. 3 Corstens merkt in zijn noot onder dit arrest evenwel op dat het arrest niet uitsluit dat een bij de politie afgelegde belastende getuigenverklaring het enige bewijsmiddel is waaruit de betrokkenheid van de verdachte bij het feit rechtstreeks volgt. Ik deel dat oordeel. Het arrest lijkt slechts een oproepingsplicht in het leven te roepen van de getuige die eerst een belastende verklaring aflegt, welke het enige bewijsmiddel is waaruit verdachtes betrokkenheid bij het tenlastegelegde feit rechtstreeks kan volgen en welke verklaring nadien door die getuige ten overstaan van een rechter wordt ingetrokken. Wanneer blijkt dat de justitiële autoriteiten getracht hebben die getuige ter terechtzitting op te roepen, maar wanneer die getuige niet verschijnt en verdere oproeping zinloos is gebleken, staat het de rechter immers vrij de in het opsporingsonderzoek afgelegde verklaring NEMESIS <strong>2003</strong> nr. 3 19
Page 1 and 2: MEI/JUNI 2003 3 OPKOMST EN ONDERGAN
Page 3 and 4: Nemesis en de herrijzenis van de ge
Page 5 and 6: gezin inmiddels door scheiding of o
Page 7 and 8: zijn onderworpen. De bijzondere rec
Page 9 and 10: Naarmate het vreemdelingenbeleid re
Page 11 and 12: zijn de tegendraadse gevolgen van h
Page 13 and 14: punt heeft negatieve gelijkschakeli
Page 15 and 16: ACTUALITE1TENKATERN Samenstelling M
Page 17 and 18: gezien de vakantietoeslag op grond
Page 19 and 20: deeld in schaal 12 en hoger was zel
Page 21 and 22: Nr. 0200209 Mrs. Bloem, Melssen, Mi
Page 23 and 24: vader worden ontvangen in zijn inle
Page 25 and 26: stelsel van het huwelijksgoederenre
Page 27 and 28: sen, tegen S., gedaagde in conventi
Page 29 and 30: was sentenced to seven months' impr
Page 31: verdediging gestelde vragen beantwo
Page 35 and 36: hoord kunnen worden, terwijl zij in
Page 37 and 38: nis te verlenen die hem uit een oog
Page 39 and 40: 6. Beslissing De Hoge Raad verwerpt
Page 41 and 42: Noten 1. Waarschijnlijk omdat het e
Page 43 and 44: zorgd. De rechtbank heeft voorts in
Page 45 and 46: lijker beschrijving van de situatie
Page 47 and 48: ehoeve van alle huiselijk geweldzak
Page 49 and 50: lijk door het OM wordt gevraagd of
Page 51 and 52: II Some headlines of the discussion
Page 53 and 54: it should be explained that the non
Page 55 and 56: claim that they lack the power or t
Page 57 and 58: vens te verstrekken aan samenwerkin
Page 59 and 60: Economische activiteit of misdrijf?
Page 61 and 62: op werving over de grens opnieuw ve
Page 63 and 64: zaak Kraus heeft het Hof bepaald da
Page 65 and 66: Sinds de tachtiger jaren wordt het
Page 67 and 68: voor de betrokkenheid van verdachte
Page 69 and 70: 'Hé!' riep Knor, 'wat ben je aan h
Page 71 and 72: STRAFPROCESRECHT, BESTUURSPROCESREC

(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?