(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

treft, kan het echter uitkomst bieden. Naar mag worden aangenomen rustte de bewezenverklaring hier zwaarwegend op de verklaring van het slachtoffer afgelegd ten overstaan van de politie, waarop ook de rechter moest vertrouwen. De uitspraak vermeldt in ieder geval niets over de kwaliteit van het voor een bewezenverklaring noodzakelijke steunbewijs. Dat de zittingsrechter in zo'n geval de grootst mogelijke zekerheid zoekt en zich uit dien hoofde laat voorlichten over de geestelijke staat van het slachtoffer als potentiële getuige, is begrijpelijk en doet recht aan de verdedigingsbelangen. HR 9 april 2002 resp. HR 9 juli 2002 l0 : verwante kwesties De laatste twee te bespreken zaken staan wat los van de andere uitspraken. In beide zaken is de slachtoffergetuige ter zitting verschenen. Beletten van vragen In de zaak van 9 april ging het wederom om vermeende inbreuken op het ondervragingsrecht, nu in de vorm van het beletten van door de verdediging opgegeven vragen door de rechter. Beide vragen worden mijns inziens terecht niet van belang geacht voor de rechterlijke besluitvorming. Eén van de vragen - de als tweede opgegeven - komt in de ogen van de Hoge Raad niet eens voor antwoord in aanmerking en wordt afgedaan met een beroep op art. 81 Wet RO. En terecht. De vraag of het slachtoffer in de regel pijn ondervindt ten tijde van de geslachtsgemeenschap is algemeen gesteld immers irrelevant voor het afgedwongen (lees: strafbare) karakter daarvan. Het toebrengen van pijn constitueert de verkrachting niet, dat doet de dwang. Hoewel niet uitgesloten is dat de dwang (mede) de vorm aan kan nemen van het bewust pijnigen van het slachtoffer, is haar specifieke fysieke conditie daarvoor geen constituerend gegeven. Ook de vraag naar het vaderschap van de door het slachtoffer geaborteerde vrucht is irrelevant voor de bewezenverklaring. De vraag ziet immers op de, na de vaststelling van de bewezenverklaring, te nemen beslissing over de vordering benadeelde partij. Maar ook in dat specifieke kader wordt de vraag irrelevant geacht: de abortus en de schade die het slachtoffer ten dien gevolge heeft ondervonden, staat immers in direct causaal verband met de verweten verkrachting. Niet het al dan niet ongewenste karakter van de zwangerschap staat ter beoordeling, maar de schade die de medische behandeling, als noodzakelijk gevolg van de verkrachting door verdachte, heeft toegebracht aan de vrucht. Openbaarheid in het geding In HR 9 juli 2002 wordt de motivering aangevochten waarmee de zittingsrechter tot driemaal toe de deuren heeft laten sluiten (art. 269 Sv). Wanneer het slachtoffer als getuige gaat verklaren over het seksueel misbruik door haar broer gelast het hof ambtshalve de sluiting van de deuren met een beroep op de waarheidsvinding. Blijkbaar acht men aannemelijk dat het slachtoffer in de beslotenheid van gesloten deuren vrijer zal verklaren. De tweede en derde sluiting worden niet nadrukkelijk gemotiveerd, maar betreffen een voortzetting van het verhoor van dezelfde 10. N/B 2002, 76 resp. NJ8 2002, 123. Zie voor de uitspraken ook het katern van dit nummer, RN 2003/3, 1589 en 1592. I GRENZEN AAN HET ONDERVRAGINGSRECHT RENÉE KOOL slachtoffergetuige. Niet nodig was opnieuw een uitdrukkelijke motivering daarvoor te geven, aldus de Hoge Raad. De noodzaak daartoe vloeide voort uit de eerste sluiting van de deuren. Gelet op het voorgaande mag een sluiting van de deuren worden beschouwd als een relatief beperkte inbreuk op de verdedigingsrechten. Daar waar dergelijke getuigenverhoren in de regel plaatsvinden in de beslotenheid van het kabinet van de rechter-commissaris vormt een sluiting van de deuren een aanvaardbare inbreuk op het recht op de externe openbaarheid. Evaluatie Wat leren de besproken uitspraken over de positie van het slachtoffer van seksueel geweld als (potentiële) getuige? Voor een deel brengt deze jurisprudentie bevestiging van het bestaande, namelijk dat het recht op een eerlijk strafproces niet absoluut is, maar moet worden afgewogen tegen andere in het spel zijnde belangen, in het bijzonder dat van de slachtoffergetuige. Dat standpunt is inmiddels genoegzaam bekend. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw geldt dat de slachtoffergetuige in rechte geldende aanspraken heeft op bescherming van de persoonlijke levenssfeer, welke aanspraken worden afgewogen tegen de verdedigingsrechten en kunnen leiden tot beperkingen daarop. Met name waar het kwetsbare getuigen betreft zoals (minderjarige) slachtoffers van seksueel geweld worden soms vergaande uitzonderingen op de onmiddellijkheid toegestaan. Een ander uitgangspunt zou overigens maatschappelijk niet aanvaardbaar zijn, gelet op de huidige nadruk op de slachtofferbelangen en de aanspraken op bescherming daarvan vanwege de strafrechtspleging. Het slachtoffer is inmiddels een niette negeren (crimineel-)politieke factor geworden, hetgeen onder andere tot uitdrukking komt in een versterking van de traditioneel bescheiden processuele positie.'' Feitelijk ziet de strafrechtspleging zich bij de bewijsgaring in toenemende mate geconfronteerd met haar afhankelijkheid van de bereidheid van burgers hun medewerking te verlenen in de vorm van een getuigenverklaring. In toenemende mate blijkt het moderne slachtoffer daar niet zonder meer toe bereid te zijn en eist deze garanties voor de persoonlijke levenssfeer. Dit geldt zeker voor de bewijsvoering ter zake van delicten die uit hun aard al een forse inbreuk betekenen op de lichamelijke en geestelijke integriteit van het slachtoffer, zoals dat het geval is bij seksueel geweld. De bereidheid om dergelijke slachtoffers als getuigen te ontlasten en uit dien hoofde soms forse inbreuken toe te staan op de verdedigingsrechten is begrijpelijk. Tegelijkertijd draagt deze ontwikkeling een onoplosbare spanning in zich. Het primaire doel van het strafproces blijft immers het garanderen van een eerlijk strafproces voor de verdachte, daar vinden de belangen van slachtoffers - ook die van seksueel geweld - hun grens. Gelukkig is er in de praktijk met de nodige creativiteit nog heel wat mogelijk, zoals uit bovenstaande uitspraken blijkt. Renée Kool 11. Zie ten deze het lezenswaardige boek van Hans Boutellier, De Veilig- heidsutopie, SWP 2002. 72 NEMESIS 2003 nr. 3
'Hé!' riep Knor, 'wat ben je aan het doen?' 'Ik jaag', zei Poeh. 'Jagen? Op wat?' 'Ik ben iets op het spoor', zei Winnie-de-Poeh heel geheimzinnig. Knorretje kwam een beetje dichterbij. 'Een spoor van wat?' vroeg hij. 'Ja, dat is precies wat ik me ook afvraag. Ik vraag mezelf af: Wat?' 'En weet je al wat je jezelf zult antwoorden?' 'Nee, daar moet ik mee wachten tot ik het heb opgespoord', zei Winniede-Poeh. Deze Rechtuit wordt geschreven op het moment dat het eerste kabinet Balkenende nog demissionair is. En dat geldt dus ook voor onze eerste mannelijke staatssecretaris van Emancipatie (en Familiezaken moeten we er tegenwoordig van CDA en LPF bij zeggen). Khee Liang Phoa (spreek uit: Pwah) wordt in het reclameblaadje van DCE-SZW Op gelijke voet (hierna: OgV) neergezet als een gedreven bestuurder. Iemand die, nadat zijn voorganger Bijlhout binnen acht uur na haar aantreden alweer had moeten vertrekken en Hoogendijks buurmeisje De Vilder zich toch iets te licht vond voor een staatssecretariaat, geen moment aarzelde om deze ambiteuze post op zich te nemen. Voor zijn partij en uiteraard, zoals de premier zou zeggen, voor 'de mensen in het land'. Eigenlijk, zo bekende Phoa meteen al in zijn eerste interview, had hij liever iets met Sport gedaan, maar Emancipatie en Familie, dat is toch ook mooi? En ervaring met emancipatie? Nou, hij is getrouwd en heeft maar liefst drie dochters: als dat niet ervaringsdeskundig is! Met deze citaten was de toon voor dit nieuwe politieke LPF-avontuur gezet. Een man op Emancipatie en bovendien één die er niet voor terugdeinst om 'een in de politiek ongekende kwetsbare en persoonlijke kant van zichzelf te laten zien' (interview OgV). Die zich, zoals hij in een eerder Opzij-interview te kennen gaf, graag profileert als superwatje. Zo'n man sluit je, als je een beetje moederlijke vrouw bent, toch meteen in je hart. Wat zeg ik, dat is geen man, dat is een Knuffelbeer! En écht kwetsbaar is hij natuurlijk niet, want hij is bijvoorbeeld ab-so-luut niet teleurgesteld over de zo korte duur van zijn ambtstermijn (zonder dat hij met die opmerking doelt op zulke materialistische zaken als de wachtgeldregeling voor politici zoals een vileine toehoorder misschien zou denken). Welnee, onze enige, echte Winnie-de-Phoa komt na de verkiezingen gewoon terug op deze post! Dus laten wij vooral niet denken dat de huid van deze beer al te koop ligt: vooralsnog is hij niet eens geschoten! En dat is maar goed ook, want er zijn, aldus Phoa, nog zoveel groeperingen waar ik iets voor zou kunnen betekenen (interview OgV). Wat hij daarmee zou kunnen bedoelen, valt af te leiden uit het onlangs door hem afgegeven visitekaartje: de aanbiedingsbrief bij de Beleidsbrief Emancipatie en Familiezaken 2003 (TK 2002-2003, 28 680, nr I). Hierin zet hij het nieuw-samengevoegde beleidsterrein E&F neer als 'de kunst om onszelf te leren ontwikkelen tot burger. Leren omgaan met vrijheid. Leren verantwoordelijkheid dragen. En vooral leren communiceren, samenleven en samenwerken'. Want de wijze waarop we met ons- RECHT UIT HET HART WINNIE EN ZIJN VRIENDJES: DE QUEESTE VAN EEN AANDOENLIJKE STAATSSECRETARIS zelf en elkaar omgaan (ik citeer nog steeds) wordt primair door onszelf bepaald. Belangrijk is daarom dat wij onze ondeugden en talenten kennen en onze gevoelens en idealen uiten. Om vreedzaam en constructief samen te leven is het vervolgens nodig dat wij naar elkaar luisteren en rekening houden met elkaar. Het motto bij deze beleidsvisie luidt: It takes two to tango en dat staat dan weer voor het zelf en samen de verantwoordelijkheid nemen, voor het leven thuis, op het werk en in de publieke ruimte, met liefdevolle aandacht voor elkaar. Einde citaat. Na deze schone woorden wordt het tijd voor de harde werkelijkheid. Wat heeft deze staatssecretaris voor E&F betekend voor de mensen in het land? En wat voor de emancipatie van die mensen (m/v)? Nou is het natuurlijk flauw, gemakkelijk en goedkoop om een bewindspersoon er in deze economisch barre tijden op af te rekenen dat er ook binnen zijn directie gesnoeid gaat worden. Dus laat ik nu niet meteen aankomen met het feit, waar bijvoorbeeld de FNV zwaar aan tilt, dat de vaart er in de uitbreiding van kinderopvangplaatsen steeds meer uit lijkt te raken; of dat de fiscale tegemoetkoming voor ouderschapsverlof verdwijnt, zo'n beetje de enige overheidsbijdrage aan de zorgverlening door mannen. Maar wel kan en mag je van zo'n bewindspersoon verwachten dat hij er als een leeuw (of in dit geval als een getergde beer) vóór gaat liggen als de politiek er met zijn kroonjuwelen vandoor gaat. Dus in zo'n geval ietsje meer grommen en ietsje minder liefdevolle aandacht. Helaas houdt dit laatste niet over. Wel meldt de Beleidsbrief E&F dat beide, Emancipatie en Familie, 'feitelijk twee kanten van dezelfde medaille' zijn, wat natuurlijk altijd prettig is om te weten. Maar concrete doelstellingen of beleidsvoornemens om beide politiek op de kaart te krijgen of te houden, zal men in dit stuk vergeefs zoeken. En ook Winnie's antwoorden op vragen naar aanleiding van dit document zijn dermate vaag, dat niemand van vragenstellende kamerleden goed wist hoe hierop in te gaan. 'Wij kunnen niets met deze man', zo vat PvdA-woordvoerster Jet Bussemaker de gevoelens van de leden van de Vaste Kamercommissie voor SZW samen. En de FNV kwalificeert al wat er in de E&F beleidsstukken aan daadkracht naar voren komt als 'theemutsenbeleid', wat een eufemisme is voor een onversneden jaren-vijftig gezinsbeleid. Zo kunnen, om maar iets te noemen, voorstellen van Winnie's collega's om de Ww verder af te slanken te beginnen met het verzorgingsforfait uit deze wet, om de beoogde nieuwe Wao inkomensafhankelijk te maken of om een (gezins)inkomensafhankelijke zorgtoeslagte introduceren, de directie van E&F tegenwoordig passeren zonder zelfs maar één vermanende opmerking over de gevolgen van dit soort maatregelen voor het emancipatie-beleidsstreven van een juiste mix tussen economische en zorgzelfstandigheid. Terwijl toch een kind kan zien dat dergelijke maatregelen vrouwen weer afhankelijker zullen maken van hun doorgaans meerverdienende man. NEMESIS 2003 nr. 3 73
Page 1 and 2:
MEI/JUNI 2003 3 OPKOMST EN ONDERGAN
Page 3 and 4:
Nemesis en de herrijzenis van de ge
Page 5 and 6:
gezin inmiddels door scheiding of o
Page 7 and 8:
zijn onderworpen. De bijzondere rec
Page 9 and 10:
Naarmate het vreemdelingenbeleid re
Page 11 and 12:
zijn de tegendraadse gevolgen van h
Page 13 and 14:
punt heeft negatieve gelijkschakeli
Page 15 and 16:
ACTUALITE1TENKATERN Samenstelling M
Page 17 and 18: gezien de vakantietoeslag op grond
Page 19 and 20: deeld in schaal 12 en hoger was zel
Page 21 and 22: Nr. 0200209 Mrs. Bloem, Melssen, Mi
Page 23 and 24: vader worden ontvangen in zijn inle
Page 25 and 26: stelsel van het huwelijksgoederenre
Page 27 and 28: sen, tegen S., gedaagde in conventi
Page 29 and 30: was sentenced to seven months' impr
Page 31 and 32: verdediging gestelde vragen beantwo
Page 33 and 34: hoger beroep van 2 november 2000 de
Page 35 and 36: hoord kunnen worden, terwijl zij in
Page 37 and 38: nis te verlenen die hem uit een oog
Page 39 and 40: 6. Beslissing De Hoge Raad verwerpt
Page 41 and 42: Noten 1. Waarschijnlijk omdat het e
Page 43 and 44: zorgd. De rechtbank heeft voorts in
Page 45 and 46: lijker beschrijving van de situatie
Page 47 and 48: ehoeve van alle huiselijk geweldzak
Page 49 and 50: lijk door het OM wordt gevraagd of
Page 51 and 52: II Some headlines of the discussion
Page 53 and 54: it should be explained that the non
Page 55 and 56: claim that they lack the power or t
Page 57 and 58: vens te verstrekken aan samenwerkin
Page 59 and 60: Economische activiteit of misdrijf?
Page 61 and 62: op werving over de grens opnieuw ve
Page 63 and 64: zaak Kraus heeft het Hof bepaald da
Page 65 and 66: Sinds de tachtiger jaren wordt het
Page 67: voor de betrokkenheid van verdachte
Page 71 and 72: STRAFPROCESRECHT, BESTUURSPROCESREC
show all

(2003) nummer 3 mei/juni - Nemesis

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?